ΑΠΟΚΑΘΗΛΩΣΗ ΤΗΣ ΜΝΗΜΟΝΙΑΚΗΣ ΔΟΛΟΦΟΝΙΑΣ

Γραφείο προϋπολογισμού Βουλής

 ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΘΕΣΗ:

 ΙΟΥΛΙΟΣ-ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2013!

«η επιστροφή στην ανάπτυξη δεν έχει διασφαλιστεί. Ο κίνδυνος πολιτικής αστάθειας δεν έχει εξαλειφθεί»«σε επίπεδο πραγματικής οικονομίας, η κατάσταση είναι κρίσιμη, τριάμισι χρόνια μετά την έναρξη των προγραμμάτων προσαρμογής απειλείται ό,τι επιτεύχθηκε με τη δημοσιονομική διαχείριση. Το ΑΕΠ εξακολουθεί το 2013 να συρρικνώνεται (κατά περίπου 4%) και μαζί του εισοδήματα και κοινωνικές δαπάνες».

Οι συντάκτες της έκθεσης χαρακτηρίζουν την κατάσταση «σταθερά κρίσιμη» -

Μιλούν για εκτόξευση της ύφεσης και της ανεργίας,

αν και εκτιμούν ότι το 2014 θα υπάρξει μικρή άνοδος του ΑΕΠ -

Εκφράζουν αβεβαιότητα για την αποτελεσματικότητα των φοροεισπρακτικών μηχανισμών.

ΠΠ

χαθηκε η μπαλλα …είναι κρίσιμη τριάμισι χρόνια μετά την έναρξη των προγραμμάτων προσαρμογής και απειλεί ό,τι επιτεύχθηκε με τη δημοσιονομική διαχείριση. Το ΑΕΠ εξακολουθεί το 2013 να συρρικνώ-νεται (κατά 4% περίπου) και μαζί του εισοδήματα και κοινωνικές δαπάνες. Η δημοσιονομική λιτότητα οδήγησε τα χρόνια που πέρασαν σε πολύ μεγαλύτερη από την αναμενόμενη πτώση του ΑΕΠ (=βαθιά ύφεση), με αποτέλεσμα ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ να έχει ξεπεράσει τα επίπεδα του 2010. Η ανεργία έχει εκτοξευθεί σε υψηλότερα επίπεδα από όσο σε άλλες χώρες που εφάρμοσαν παρόμοιες πολιτικές, συνεχίζει να αυξάνεται και πλησίασε το 28% του εργατικού δυναμικού. Οι εκτιμήσεις της ΕΛΣΤΑΤ και οι απαισιόδοξες προβλέψεις του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ για το 2014 δείχνουν το μέγεθος του προβλήματος. Η ανεργία, τροφοδοτεί τις διάχυτες αμφιβολίες για τις προοπτικές της χώρας (και των νέων). Αναπόφευκτα, η κρίση έπληξε βαρύτατα τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Το κλείσιμο χιλιά-δων επιχειρήσεων άλλαξε την εικόνα των κέντρων σε μεγάλες και μικρές πόλεις της χώρας. Τα άτομα βιώνουν σήμερα μεγάλες ανατροπές στη ζωή τους. Οι προσδοκίες επίσης φθίνουν εδώ και έξι χρόνια.

Ωστόσο υπάρχουν σημάδια οικονομικής σταθεροποίησης. Οι αρνητικοί ρυθμοί μεγέ-θυνσης μειώθηκαν. Διάφορες προβλέψεις δείχνουν ότι το 2014 θα υπάρξει έστω μικρή άνοδος του ΑΕΠ αν και υπάρχουν πιο απαισιόδοξες προβλέψεις για περαιτέρω πτώση του ΑΕΠ. Ορισμένα ιδιωτικά επενδυτικά σχέδια προχωρούν (Cosco, Philip Morris, υδροπλάνα κ.α.), τα μεγάλα έργα φαίνεται ότι βρίσκονται στα πρόθυρα της επανεκκίνησης, μερικές ιδιωτικοποιήσεις θα απαλλάξουν το κράτος από μελλοντικά βάρη, ο αγωγός φυσικού αερίου ΤΑP δεν αντιμετωπίζει ιδιαίτερες δυσκολίες, ο τουρισμός πήγε καλά και όλα δείχνουν ότι στο τέλος του χρόνου η χώρα θα πετύχει πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.

Από μακροχρόνια άποψη πρέπει να λάβουμε υπόψη τις ποικίλες «διορθώσεις» του κρατικού παρεμβατισμού της χώρας: Ο νέος νόμος για τις επενδύσεις θα τεθεί (μετά από σημαντικές καθυστερήσεις) σε εφαρμογή ανοίγοντας τον δρόμο για διαδικασίες fast truck, η κυβέρνηση άρχισε να εφαρμόζει στην τουριστική εκπαίδευση το γερμανικό σύστημα που μοιράζει τον χρόνο ανάμεσα σε θρανία και επιχειρήσεις, αντιμετωπίζει τη φοροδιαφυγή με περισσότερο σθένος (και αυστηρότερες τιμωρίες) κλπ. Σημαντική σε μερικές αθόρυβα συντελούμενες αλλαγές είναι η τεχνική βοήθεια της ΕΕ (task force) και η διμερής ελληνο-γερμανική συνεργασία σε επίπεδο Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Ενθαρρυντικά μηνύματα ότι οι συναινέσεις είναι δυνατές εκπέμπουν οι συγκλίσεις κυβέρνησης και αξιωματικής αντιπολίτευσης σε θέματα οικονομικής και δημοσιονομικής πολιτικής. Τέτοια ζητήματα είναι π.χ. η παραμονή της χώρας στη Ζώνη του Ευρώ, η αναδιάρθρωση του χρέους και η αναθεώρηση του προγράμματος προσαρμογής.

Εν τούτοις η επιστροφή στην ανάπτυξη δεν έχει διασφαλισθεί. Ο κίνδυνος πολιτικής αστάθειας δεν έχει εξαλειφθεί. Οι αντιδράσεις σε κάθε μεταρρυθμιστικό μέτρο είναι μεγάλες καθώς ατομικά και συλλογικά συμφέροντα ανθίστανται είτε επειδή εμμένουν στη διατήρηση των παλαιών προνομίων είτε επειδή δεν έχουν πεισθεί για τη τελική έκβαση της τρέχουσας μεταρρυθμιστικής προσπάθειας. Επίσης, οι επενδύσεις εξακολουθούν να υπο-χωρούν, η τραπεζική χρηματοδότηση της οικονομίας παραμένει ασθενική και οι από-ταμιεύσεις, μετά από μια σύντομη περίοδο ανόδου, δείχνουν να υποχωρούν. Παρατηρούνται φαινόμενα μεταφοράς των εδρών των επιχειρήσεων στο εξωτερικό με τον ένα ή άλλο τρόπο.

Ίσως, η μεγαλύτερη πηγή αβεβαιοτήτων είναι τα ελλείμματα, οικονομικά και θεσμικά, σε μια σειρά τομέων του Δημοσίου. Η Δημόσια Διοίκηση δυσλειτουργεί, η δικαιοσύνη παραμένει χρονοβόρα, η φοροδιαφυγή συνεχίζεται παρά τα διάφορα μέτρα, οι αλλεπάλληλες αλλαγές στη φορολογική νομοθεσία τροφοδοτούν την αβεβαιότητα, η διάρθρωση των αγορών προϊόντων και υπηρεσιών δεν επιτρέπει τη μείωση των τιμών. Γενικά, δεν έχουμε ακόμη σαφή εικόνα για το τι ακριβώς απέδωσαν διάφορες μεταρρυθμίσεις.

Η δημοσιονομική προσαρμογή γενικά

Η δημοσιονομική πολιτική το περασμένο τρίμηνο, παρά τις καθυστερήσεις και τα ελαττώματα που εμφάνισε, υπηρέτησε τον σκοπό να ξεπεράσει η χώρα μια από τις ασθένειες που την οδήγησαν στην δημοσιονομική κρίση του 2010: Σύμφωνα με τις επίσημες εκτιμήσεις, το 2013 τα έσοδα θα καλύψουν τις δαπάνες του κράτους αφήνοντας ένα μικρό πρωτογενές πλεόνασμα.

Η δημοσιονομική προσαρμογή που συντελέσθηκε είναι μεγάλη (αν και για πολλούς υπερβολική ή έγινε με λάθος τρόπο). Το πρωτογενές έλλειμμα του 15,6% του ΑΕΠ (2010) μπορεί να γίνει μικρό πλεόνασμα εφέτος (2013) όπως εκτιμάται. Παρά το μεγάλο οικονομικό και κοινωνικό κόστος, το αποτέλεσμα δεν πρέπει να υποτιμηθεί. Θα συμβάλλει στις δύσκολες διαπραγματεύσεις κυρίως με τους εταίρους στην Ευρωζώνη, το ESM και την ΕΚΤ.

Το ερώτημα που τίθεται είναι αν αυτή η πρόοδος είναι «διατηρήσιμη», δεδομένου ότι η ύφεση ήταν πολύ μεγάλη, η ανεργία ξεπέρασε κάθε προηγούμενο και ο λόγος χρέους/ΑΕΠ επιδεινώθηκε σε σχέση με το 2010.

Το διαπραγματευτικό τοπίο και ένας προσωρινός οδικός χάρτης.

Σημειώνουμε ότι το διαπραγματευτικό τοπίο είναι ασαφές και χαρακτηρίζεται από δια-φορές ανάμεσα στους εμπλεκόμενους «παίκτες» (ΔΝΤ, ΕΚΤ, κυβερνήσεις των Βορείων χωρών της ΕΕ, ΗΠΑ, ελληνική κυβέρνηση, τράπεζες και επενδυτικά ταμεία κ.α.).

Αν αναφερθούμε στις επίσημες αποφάσεις και γραπτές δεσμεύσεις, τότε τα πράγματα γίνονται σαφέστερα:

1. Η ΕΕ έχει δεσμευθεί ήδη τον Νοέμβριο του 2012 να εξετάσει τη μείωση των επι-τοκίων, επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής ληξιπρόθεσμων οφειλών και άλλα μέτρα υπό τον όρο ότι η Ελλάδα θα έχει εκπληρώσει τις δεσμεύσεις του δεύτερου προγράμματος προσαρμογής πετυχαίνοντας ανάμεσα σε άλλα και πρωτογενές πλεόνασμα στη δημοσιονομική διαχείριση. Αυτή τη δέσμευση υπενθύμισε τους μήνες που πέρασαν επανειλημμένα το ΔΝΤ.

2. Αν η Ελλάδα τηρήσει τις δεσμεύσεις της («προαπαιτούμενα») θα καταβληθούν οι τελευταίες δόσεις της τρέχουσας δανειακής σύμβασης.

3. Η αξιολόγηση της ελληνικής πολιτικής προσαρμογής από την Τρόϊκα, που έχει διακοπεί, θα συνεχιστεί στις αρχές Νοεμβρίου.

4. Η ελληνική κυβέρνηση απορρίπτει την ιδέα νέων δημοσιονομικών μέτρων για το 2014, αλλά αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο διαφόρων (νέων) διορθωτικών μέτρων διαρθρωτικού κυρίως χαρακτήρα («στοχευμένες παρεμβάσεις») ώστε να επι-τευχθούν οι στόχοι.

5. Ανοιχτό παραμένει το ζήτημα της κάλυψης του «χρηματοδοτικού κενού» από το 2014 και μετά.

6. Οι σχετικές αποφάσεις για ενδεχόμενη νέα δανειακή σύμβαση θα ληφθούν μετά το τέλος του τωρινού προγράμματος και την αξιολόγησή του (μετά τον Μάϊο-Ιούνιο 2014).

7. Το ίδιο ισχύει και για τη μεγάλη εκκρεμότητα αναδιάρθρωσης του χρέους.

8. Με ή χωρίς νέο «μνημόνιο», η Ελλάδα θα κινείται στο νέο πλαίσιο που διαμορ-φώνεται στην Ευρώπη όσον αφορά τα δημοσιονομικά ελλείμματα και τις μακρο-οικονομικές ανισορροπίες. Το ίδιο θα ισχύει και για τα άλλα κράτη μέλη της Ευρωζώνης.

Ακολουθούν οι αναγκαίες επεξηγήσεις για τα κύρια δημοσιονομικά ζητήματα

Το «δημοσιονομικό κενό» 2013 και 2014 και το ενδεχόμενο νέων μέτρων.

Ως δημοσιονομικό κενό ορίζεται η απόκλιση της τρέχουσας δημοσιονομικής διαχείρισης από τους στόχους του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής στρατηγικής 2013-2016. Η συζήτηση συχνά εστιάζεται στο αν θα επιτευχθούν τα προβλεπόμενα «πρωτογενή πλεονάσματα» το 2013 και 2014.

Η κυβέρνηση θεωρεί ότι θα υπάρξει μικρό πρωτογενές πλεόνασμα εφέτος (2013), αν και υπάρχουν αβεβαιότητες που συνδέονται με την είσπραξη των διαφόρων φόρων. Ως το τέλος του έτους προβλέπεται πρωτογενές πλεόνασμα 344 εκ. Ευρώ (ή 0,2% του ΑΕΠ). Το ποσό είναι σχετικά μικρό, αλλά ξεπερνά τους στόχους που είχαν τεθεί. Αυτό θα επιτρέψει τη διανομή του λεγόμενου «κοινωνικού μερίσματος». Το Μνημόνιο προβλέπει ότι το υπερβάλλον πέραν του στόχου πλεόνασμα θα χρησιμοποιείται κατά 70% για κοινωνικούς σκοπούς.

Επομένως, για το προηγούμενο και επόμενο τρίμηνο σημασία έχει η εκτέλεση του προϋπο-λογισμού και η εκπλήρωση συγκεκριμένων προαπαιτούμενων – της κινητικότητας στο Δημόσιο, της αναδιάρθρωσης των αμυντικών βιομηχανιών κ.α..

Ανοιχτό όμως παραμένει το ερώτημα αν το επόμενο έτος (2014) θα επιτευχθεί όχι απλά ένα πρωτογενές πλεόνασμα αλλά ένα πρωτογενές πλεόνασμα όπως προβλέπεται στο Μεσοπρόθεσμο και τι θα γίνει τη διετία 2015-16.

Η Τρόϊκα αμφισβητεί ότι θα επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι εκτιμώντας ότι:

• έχουν υποεκτιμηθεί οι κοινωνικές δαπάνες για το 2014,

• υπήρξαν απώλειες εσόδων από τη μη εφαρμογή μέτρων που είχαν αρχικά αποφασιστεί (φόρος 1‰ στα έσοδα των επιχειρήσεων υπέρ ΟΑΕΕ, αλλαγές στο μισθολόγιο των στρατιωτικών)

• δεν θα επιτευχθούν τα αναμενόμενα πρόσθετα έσοδα από την αναδιάρθρωση των φορολογικών υπηρεσιών και ψηφισμένους φόρους (π.χ. για την κατάργηση των φορο-λογικών απαλλαγών) και ειδικότερα

• ο νέος φόρος ακινήτων δεν θα αποδώσει τόσα όσο ο προς αντικατάσταση φόρος που εισπράττεται μέσω της ΔΕΗ.

Δεδομένου ότι πρόκειται για εκτιμήσεις/προβλέψεις δεν είναι βέβαιο τι τελικά θα συμβεί, δηλαδή αν θα υπάρξει και ποιο θα είναι το ύψος του «δημοσιονομικού κενού» το 2014.

Συνολικά το σχέδιο προϋπολογισμού 2014 που κατατέθηκε τον Οκτώβριο είναι υπό συζήτηση. Ο υπουργός οικονομίας δέχεται μεν ότι θα υπάρξει δημοσιονομικό κενό, αλλά ότι αυτό θα είναι πολύ μικρότερο από όσο υπολογίζει η Τρόϊκα. Αν αυτό συμβεί θα πρέπει να καλυφθεί με νέα («στοχευμένα») μέτρα ή με άλλο τρόπο. Οι εκτιμήσεις κυμαίνονται από € 500 εκ. ως € 2,5 δις.

Συναφώς, είναι αμφίβολο αν θα καταστεί εφικτή η διατήρηση ενός «υψηλού πρωτογενούς πλεονάσματος», τουλάχιστον μέχρι το 2020, όπως προβλέπεται από τις επίσημες συμφωνίες. Όμως, όπως προκύπτει από τη διεθνή ιστορική εμπειρία, δημοσιονομικές προσαρμογές τέτοιας κλίμακας και διάρκειας δύσκολα επιτυγχάνονται τόσο λόγω εθνικών ιδιαιτεροτήτων, όσο και λόγω εξωγενών παραγόντων που σχετίζονται με την εξέλιξη της διεθνούς συγκυρίας.

Νέα «στοχευμένα» μέτρα;

Η κυβέρνηση προσπαθεί να αποφύγει νέα οριζόντια μέτρα, δηλαδή περικοπές των μισθών και συντάξεων. Όμως, για να επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι (πρωτογενή πλεο-νάσματα), εξετάζει «στοχευμένες παρεμβάσεις».

Στα στοχευμένα μέτρα περιλαμβάνεται η μείωση των εργοδοτικών εισφορών (προβλέπεται στο Μεσοπρόθεσμο), που όμως θα συνεπαγόταν σημαντικές απώλειες εσόδων για τα ασφαλιστικά ταμεία. Αυτές θα επιδιωχθεί να αντισταθμιστούν με την αντιμετώπιση της εισφοροδιαφυγής, τη βελτίωση του συστήματος εισπράξεων εισφορών του ΙΚΑ, την επαναφορά ασφαλισμένων του ΟΓΑ στον ΟΑΕΕ, αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού της σύνταξης για τους ασφαλισμένους των παλαιών ειδικών Ταμείων κυρίως των ΔΕΚΟ κ.α.

Επίσης, η κυβέρνηση προωθεί σειρά μέτρων για να βελτιώσει τις δυνατότητες της δημο-σιονομικής διαχείρισης: Κατέθεσε τον Οκτώβριο το νομοσχέδιο για τον Ενιαίο Φόρο Ακινήτων, ενίσχυσε τις αρμοδιότητες του ΓΓ Εσόδων κ.α.

Ωστόσο, η φοροδιαφυγή θα παραμείνει ένα από τα μεγάλα ζητούμενα το 2014 και μετέπειτα. Η κυβέρνηση έχει λάβει σειρά μέτρων για την καταπολέμησή της, βελτιώνοντας ιδιαίτερα τις διαδικασίες ελέγχου των φοροφυγάδων και αυξάνοντας τις κυρώσεις. Σημειώνουμε ότι ο ελεγκτικός μηχανισμός δεν χρειάζεται πλέον καταγγελία για να κάνει ελέγχους αλλά εφαρμόζει απλά «κριτήρια επικινδυνότητας». Εν τούτοις, δεν γνωρίζουμε ακόμη τον βαθμό απόδοσης των μέτρων τόσο στο παρόν όσο φυσικά και στο μέλλον. Οι εξελίξεις ακόμη και το τελευταίο τρίμηνο του 2013 έδειξαν πόσο επίμονο και βαθιά ριζωμένο είναι το φαινόμενο. Θα απαιτηθεί μια ριζική αλλαγή στο επίπεδο των συνει-δήσεων και των νοοτροπιών προκειμένου να περιορισθεί σημαντικά. Σύμφωνα με στοιχεία του ΣΔΟΕ το περασμένο τρίμηνο (Ιούλιο ως Σεπτέμβριο 2013) εντοπίσθηκαν επιχειρήσεις με πλαστά και εικονικά τιμολόγια αξίας δεκάδων εκατομμυρίων Ευρώ, διαπιστώθηκε φοροδιαφυγή μεγάλης κλίμακας σε ελεύθερους επαγγελματίες (δικηγόρους, γιατρούς, τραγουδιστές) και ΔΕΚΟ (!) κλπ.

Η διαπραγμάτευση με την Τρόϊκα περιλαμβάνει όχι μόνο ζητήματα δημοσιονομικής διαχείρισης, αλλά και το εξίσου ευαίσθητο θέμα των διαρθρωτικών αλλαγών και ιδιαίτερα αυτών που θεωρούνται «προαπαιτούμενες» για τις επόμενες εκταμιεύσεις. Κρίσιμο ρόλο θα παίξει ιδίως η εξέλιξη της διοικητικής μεταρρύθμισης, μέρος της οποίας είναι το πρόγραμμα κινητικότητας και οι απολύσεις στο Δημόσιο και η αναδιάρθρωση των αμυντικών βιομηχανιών. Υπενθυμίζουμε ότι υπάρχει η δέσμευση για συνολικά 15.000 απολύσεις έως τα τέλη του 2014 και 4.000 εντός του 2013.

Η επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων με δεδομένο το τεράστιο όγκο χρέους και την υποχώρηση των οικονομικών δραστηριοτήτων δεν εγγυάται από μόνη της τη διατηρη-σιμότητα των μακροοικονομικών ισορροπιών.

Το «χρηματοδοτικό κενό» και ενδεχόμενη δανειακή σύμβαση.

Το «δημοσιονομικό κενό» όπως ορίζεται επίσημα είναι μέρος μόνο του γενικότερου χρημα-τοδοτικού κενού. Το χρηματοδοτικό κενό περιλαμβάνει τις δαπάνες για τόκους και ληξιπρόθεσμες οφειλές το 2014 και μετά που δεν καλύπτονται από το πρωτογενές πλεόνασμα, τα επιπλέον έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις κ.α.

Σύμφωνα με Κυβερνητικές εκτιμήσεις το ύψος του «χρηματοδοτικού κενού» θα ανέλθει τελικά σε 10,5-10,8 δις Ευρώ. Ο κυβερνητικός σχεδιασμός για τη κάλυψη του δεν προβλέπει νέα δανειακή σύμβαση από την Τρόϊκα ή το ESM αλλά:

• τη μετακύληση των εγγυητικών ομολόγων που είχε εκδώσει η τότε κυβέρνηση για να στηρίξει τις τράπεζες (2008),

• τη μετακύληση των ελληνικών ομολόγων που κατέχουν οι κεντρικές τράπεζες των δανειστών,

• τη χρήση των αδιάθετων πόρων του ελληνικού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθε-ρότητας και, ενδεχομένως,

• τη προσφυγή στις αγορές για ένα μικρό σχετικά ποσό.

Υπάρχει όμως αβεβαιότητα ως προς την έκβαση του κυβερνητικού σχεδιασμού.

Κατά συνέπεια έχει ανακύψει ως ενδεχόμενο το ζήτημα της κάλυψης του χρηματοδοτικού κενού (ή τουλάχιστον μέρους αυτού) μέσω μιας νέας δανειακής σύμβασης.

Η «αναδιάρθρωση» του χρέους.

Η αντιμετώπιση των προβλημάτων του 2013, 2014 και 2015-16 δεν πρέπει να αποτρέψει την προσοχή μας από το μείζον πρόβλημα χρέους και των μελλοντικών επιβαρύνσεων ως το 2020 ή 2022 που απειλούν να ωθήσουν τη χώρα σε μια μακρά διαδικασία στασιμότητας και αστάθειας.

Το θέμα της αναδιάρθρωσης του συσσωρευμένου χρέους φαίνεται ότι θα εξετασθεί το νωρίτερο στο δεύτερο ήμισυ του 2014 όπως άλλωστε μας έχουν προϊδεάσει από καιρό οι εταίροι.

Κατά τη γνώμη μας, η αναδιάρθρωση μπορεί να γίνει με μεταφορά στον ESM των χρεών που οφείλονται στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών (τουλάχιστον € 30 δισ.) και την αξιοποίηση προτάσεων για ευρωομόλογα που ήδη διερευνά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η ελληνική πλευρά σχεδιάζει να συνεισφέρει στην αντιμετώπιση του προβλήματος του χρέους κυρίως με δύο τρόπους: Την τιτλοποίηση περιουσιακών στοιχείων και το γενικότερο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων. Κρίσιμο ρόλο θα παίξει η επιστροφή στην ανάπτυξη με την βελτίωση της αξιοπιστίας της οικονομικής πολιτικής, την ανάκαμψη των επενδύσεων και τις μεταρρυθμίσεις. Όμως, αυτή η ανάκαμψη θα είναι ολοένα και δυσκολότερη όσο παρα-μένει το τεράστιο χρέος. Και όσο ταχύτερα ρυθμισθεί το ζήτημα του χρέους τόσο ταχύτερα θα επιστρέψει η χώρα στην ανάπτυξη. Η καθυστέρηση θα έχει μεγάλο κόστος.

Εν κατακλείδι, γίνεται ολοένα και πιο φανερό, ότι η σταθεροποίηση της δημοσιονομικής ισορροπίας σε βάθος χρόνου (και η επιστροφή στην ανάπτυξη) προϋποθέτει όχι μόνο αποφασιστικότητα από την ελληνική πλευρά, αλλά και αλλαγές στις ως τώρα επιλογές ιδίως των ευρωπαϊκών θεσμών και των κρατών μελών της Ευρωζώνης.

Μετά το «Μνημόνιο»: Μετάβαση σε γενικούς κανόνες εποπτείας Προετοιμασία για αλ-λαγές της δημοσιονομικής διακυβέρνησης στην Ελλάδα.

Καθώς πλησιάζει το τέλος του δεύτερου «μνημονίου» και της τρέχουσας δανειακής σύμβασης, διαμορφώνεται το ερώτημα τι θα γίνει μετά. Στο θέμα αυτό διαπιστώνουμε με ενδιαφέρον σύγκλιση κυβέρνησης και κομμάτων της αντιπολίτευσης: Υιοθετούν την άποψη ότι πρέπει να αποτραπεί ένα νέο «μνημόνιο». Το πρόσφατο «Πλαίσιο της κυβερνητικής συνεργασίας» επιβεβαίωσε ότι στόχος είναι «η οριστική και πραγματική απαλλαγή της πατρίδας μας από το μνημόνιο που αποτυπώνει την εξαιρετικά δύσκολη και άνιση διαπραγμάτευση με τους εταίρους μας».

Όμως οι εξελίξεις στην ΕΕ και Ευρωζώνη ορίζουν πλέον ολοένα και περισσότερο το πλαίσιο εντός του οποίου θα μπορεί να κινηθεί μια εθνική κυβέρνηση. Θέτουν όρια αλλά και προσφέρουν ευκαιρίες. Κάθε κυβέρνηση (άρα και η ελληνική) που δεν επιλέγει την έξοδο από τη Ζώνη του Ευρώ θα πρέπει στο μέλλον να κινηθεί εντός του νέου θεσμικού πλαισίου σε ζητήματα οικονομικής και δημοσιονομικής πολιτικής. Στην Ε.Ε. και Ευρωζώνη πραγμα-τοποιούνται βήματα προς τη κατεύθυνση της ομοσπονδιοποίησης. Στο πλαίσιο αυτό επανεξετάζεται το ζήτημα της αλληλεγγύης και επαναπροσδιορίζεται ο συντονισμός της οικονομικής και δημοσιονομικής πολιτικής. Ειδικά ως προς το τελευταίο, σημειώνουμε ότι ήδη τα κράτη μέλη έχουν δεσμευθεί:

• να τηρούν τον κανόνα του ισοσκελισμένου προϋπολογισμού και να καθορίζουν μεσοπρόθεσμους στόχους,

• να εφαρμόζουν πολιτικές που οδηγούν σε διατηρήσιμα αποτελέσματα (δηλαδή μεταρρυθμίσεις)

• να προβλέπουν με νόμο μηχανισμό αυτόματης διόρθωσης τυχόν αποκλίσεων από δημοσιονομικούς στόχους.

olympiada