Υπόκλιση στους ΗΡΩΕΣ του 1821 25η Συνέχεια Ναυμαχίες στην Σάμον

Η κυριαρχία του Ελληνικού στόλου στο Αιγαίον ήταν ένας από τους βασικοτέρους παράγοντες επιτυχούς εκβάσεως του Αγώνος, χωρίς φυσικά να παροράται ουδ’ επ’ ελάχιστον η συμβολή  στην Χερσαίαν Ελλάδα, Το ναυτικόν είχε το πλεονέκτημα ότι  εμπόδιζε μεταφοράν στρατιωτών, τροφίμων, πολεμοφοδίων από την Ασίαν ή την Αίγυπτον προς την Ελλάδα, είτε ναυμαχώντας εν τω πελάγει είτε προασπιζόμενον τους πιθανούς λιμένας αποβιβάσεων. Γι’ αυτό η συμβολή του ήτο δυναμική και αποφασιστική.

Δυστυχώς όμως πολλάκις ητόνισε αυτή η δράση λόγω του ότι δεν υπήρχαν χρήματα για τους μισθούς των πληρωμάτων. Μία τέτοια έλλειψη αλλά ουσιαστικώς αμέλεια της κυβερνήσεως Γεωργίου Κουντουριώτη ήταν ότι δεν έστειλε εγκαίρως ναυτικήν δύναμη στα Ψαρά με αποτέλεσμα την ολοκληρωτικήν καταστροφήν του Νησιού. Μετά τις κινήσεις των οθωμανών προς Σάμον τα Νησιά αντελήφθηκαν ότι ο κίνδυνος είναι μεγάλος και πρέπει να κινηθούν εγκαίρως. Η Κυβέρνηση «ξύπνησε» και διέθεσε το αναγκαίον ποσόν για την ετοιμασίαν του στόλου ο οποίος ανέχωρησε αμέσως. Έτσι στις 24 Ιουλίου1824 ανεχώρησαν 15 Σπετσιώτικα πλοία υπό τον  Πλοίαρχον Γεώργιον Κολονδρούτσον και  δύο πυρπολικά  υπό τους Λέκκαν Ματρόζον και Λάζαρον Μουσιόν. Αργότερα δε ξεκίνησαν και ο Υδραίικος στόλος σε δύο μοίρες. Την πρώτην κατηύθυνεν ο Πλοίαρχος  Γεώργιος Σαχτούρης, Έμπειρος Ναυτικός και εκτιμώμενος στην Ύδραν, με τα πυρπολικά των  Γεωργίου Βατικιώτη, Δημητρίου Ραφαλιά, Δημητρίου Τσάπελη και Αναστασίου Ρομπότση.  Ενωρίτερα είχαν ξεκινήσει οι Ψαριανοί με 10 πολεμικά υπό τον Ναύαρχόν Νικολήν Αποστόλην και 5 πυρπολικά υπό τους Κων. Κανάρην,  Κων. Νικόδημον, Δημήτριον Παπανικολήν   Δημήτριον Βρατσάνον και Ιωάννην Βρούλον.

Ο τούρκος Χοσρέφ με τον στόλον του είχε αράξει στον Μαραθόκαμον της Σάμου, αλλά τα Σπετσιώτικα πολεμικά που ήσαν πλησίον του, δεν ήταν αρκετά για να του επιτεθούν και περίμεναν ενισχύσεις. Στην ξηράν υπήρχε πλήρης προετοιμασία, τα γυναικόπαιδα είχαν ασφαλισθεί στα βουνά και οι μαχητές ήταν στα φρούρια. Εν τω μεταξύ κατέφθασαν και τα Υδραίικα πλοία και στο στενόν μεταξύ Ικαρίας και Φούρνων συνήντησαν εχθρικά πολεμικά και καΐκια τα οποία μετέφεραν στρατόν για να τον αποβιβάσουν στο Καρλόβασι της Σάμου. Κατά τον Κολιονδρούτσον περίπου 20.000 στρατιώτες ήταν έτοιμοι να περάσουν το στενόν της Μυκάλης δηλαδή τον πλάτους ενός μιλίου πορθμόν μεταξύ Σάμου και Ασίας. Ο Σαχτούρης έδωσε εντολήν να τους επιτεθούν και όλα τα Ελληνικά άρχισαν τον πυροβολισμόν. Η καταστροφήν του εχθρού ήταν ολοσχερής. Οι απώλειες των τούρκων υπολογίζονται σε 2.000 νεκρούς και πολλές καταβυθίσεις εχθρικών που έπεφταν στα βράχη της Ασίας κυνηγούμενα. Οι απώλειες των Ελλήνων ήταν 5 Νεκροί και 9 τραυματίες. Τι είδους άμυναν έκαναν οι αλαζόνες οθωμανοί; Αλλά και από ναυτικής πλευράς ήσαν αδαείς αφού όσα γλίτωσαν από τα Ελληνικά πυρά συνετρίβησαν στις τουρκικές ακτές!  Στις 31 Ιουλίου εισέρχονται στο στενόν της Μυκάλης 18 Οθωμανικά πλοία αλλά εναντίον τους στράφηκαν τα πυρπολικά των Τσάπελη και Ρομπότση και τα εχθρικά αμέσως τράπηκαν σε φυγήν! Αυτή  ήταν η πρώτην νικηφόρος Ναυμαχία στην Σάμον.

Την 1^ην Αυγούστου εχθρικά πλοία εισήλθαν στο στενόν της Μυκάλης, Πυροβολούντα και πυροβολούμενα επί τρίωρον. Πολύς κανονιοβολισμός και το αποτέλεσμα μηδέν έως ότου ανοίχθησαν από την παραλίαν   4 πυρπολικά και  μόλις είδαν αυτά πλησιάζοντα οι εχθροί,  απεχώρησαν. Αυτή είναι η δευτέρα Ναυμαχία.

Στις 4 Αυγούστου ο Χοσρέφ συνοδεία 42 πλοίων κάνει επιχείρηση και διατάσσει πυροβολισμόν στα πλοία αλλά και κανοβολισμόν στα επί της ξηράς παράκτια κανονοστάσια των Σαμίων. Τα Ελληνικά πλοία 17 τον αριθμόν ανοίχθησαν, τα δε πυρπολικά αρνήθηκαν!  Ο Σαχτούρης επεσκέπτετο ένα έκαστον των πυρπολικών και τους ανέφερεν την ανάγκην δράσεως. Οι πλοίαρχοι έριπτον τα βάρη στο πλήρωμα και το πλήρωμα στους πλοιάρχους. Εν τω μεταξύ είχε φθάσει κατά καλήν τύχην και ο Ψαριανός στόλος. Ο Κανάρης είχε συνομιλίαν με τον Σαχτούρην και του επέτρεψε να   δράσει. ΄Αρχισε  «το κυνήγι»  με κινητοποίηση 17 πολεμικών Υδραίικων και Σπετσιώτικων και τα τεράστια πλοία έφυγαν δρομέως έξω από το στενόν.  Ο Δ, Φωτιάδης γράφει χαρακτηριστικά «Ήταν παράδοξον να βλέπεις ένα μικρόν καραβάκι να κυνηγά κοτζάμ τεράστιον πλοίον»! Ο Σαχτούρης  συνεβούλευσε τα Ελληνικά πλοία να μη βγουν έξω από τον μικρόν κόλπον για τυχόν νέαν Ναυμαχίαν. Ήταν το ίδιον σχέδιον με του Θεμιστοκλέους στην Σαλαμίνα που ήθελε τα εχθρικά πλοία να εισέλθουν στο στενόν  και ως μεγαλύτερα δεν θα είχαν ελευθερίαν κινήσεως, όπερ και επέτυχε. Στην τρίτην αυτήν Ναυμαχίαν η οποία διήρκεσεν πέντε ώρες οι Έλληνες έριξαν 1.500 βολές και δέχθηκαν 5.000 όλες αβλαβώς και επί ματαίω! Πέραν αυτής της επιτυχίας υπήρξε  και μίαν άλλην επακόλουθη. Τα πολυπληθή οθωμανικά στρατεύματα επί της ασιατικής ακτής, έβλεπαν αυτοψεί την  καταισχύνην του μεγάλου στόλου τους, καταδιωκομένου και φεύγοντος ατάκτως μακράν και ησθάνοντο ταπείνωση. Μέχρις ολιγοψυχίας έφθαναν!!!!

Στις 5 Αυγούστου διεξήχθη νέα, σπουδαία και κρίσιμη Ναυμαχία. Τα Ελληνικά πλοία περιπολούσαν εντός του στενού της Μυκάλης για να εμποδίσουν την είσοδον των οθωμανικών πλοίων σ’ αυτόν και την απόβαση στρατιωτών στην Σάμον.  Ξαφνικά εφάνη  προεξάρχουσα του εχθρικού στόλου μία τεράστια φρεγάτα με  δύο σειρές κανονιών και το εγωιστικόν  όνομα «Μπουρλότ καρκμάζ» δηλαδή  Δεν φοβούμαι τα πυρπολικά! Έφερε εκτός από το πλήρωμα και 1.000 στρατιώτες με προορισμόν να τους αποβιβάσει στην Σάμον. Εναντίον της φρεγάτας αυτής επετέθη ο Τσάπαλης με το πυρπολικόν του αλλά δεν επέτυχε λόγω δειλίας των ναυτών του! δεδομένου ότι εδέχετο  βροχηδόν βολάς και  οι μύδροι και τα βόλια της φραγάτας  έπιπταν επί του πυρπολικού! Οι ναύτες του Τσάπαλη είδαν πολλές λέμβους που έριξε η εχθρική φρεγάτα και φοβήθηκαν μήπως πλησιάσει κοντά και τους αρπάξει το εφόλκιον μπήκαν δρομέως σε αυτό και φώναζαν απειλητικώς στον Τσάπαλην που έκανε χρέη πλοιάρχου και πηδαλιούχου, να  τους ακολουθήσει διαφορετικώς θα έκαιγαν το πλοίον και αυτόν! Το πυρπολικόν θα έπιπτε στα χέρια των εχθρών αν δεν επρόφθανε να το πυρπολήσει ο ίδιος  ο Τσάπαλης, ο  οποίος από την επιβαλλομένην ταχύτητα έπαθεν εγκαύματα στο πρόσωπόν  του και στο χέρι του! Ποίος πλαστικός χειρουργός τον φρόντισε άραγε;; Γενναίος ναυμάχος αλλά ατυχής εν προκειμένω. Ποίοι από τους ελευθέρους Έλληνες σε γνωρίζουν σήμερα λεοντόψυχε πυρπολητά;;;

Την ατυχίαν του Τσάπαλη προσπάθησε να καλύψει  ο Κανάρης με το δικόν του πυρπολικόν, παρά το ότι οι εχθροί είχαν ρίξει στην θάλασσαν εξοπλισμένες λέμβους για να το εμποδίσουν, αλλ’ ο θαλασσόλυκος Κανάρης διέσπασε τον κλοιόν με θανατηφόρον κίνδυνον, πλησίασε την γιγαντιαίαν φρεγάταν και της κόλλησε επιτυχώς το πυρπολικόν κυνηγώντας την ενώ είχε κατεύθυνση τα Ασιατικά παράλια και ευρίσκετο πλησίον αυτών. Σε 1 1/2  ώρας τινάχθηκε στον αέρα καταφλεγομένη! Ο  Σ. Τρικούπης περιγράφη την σπουδαίαν αυτήν επιτυχίαν του Κανάρη, επισημαίνοντας « Η φρεγάτα κατήντησε ακυβέρνητος και οι πλείστοι  των εν αυτή πεσόντες εις την θάλασσαν εξεκολύμβουν. Εν τούτω οι φλόγες διεδόθησαν εις αυτήν, άναψεν μετ΄ ολίγον και  η πυριτοθήκη και τότε κανόνια, κατάρτια, σφαίραι, ξύλα, σίδερα ετινάχθησαν όλα εις τον αέρα και πολλά αυτών έπεσαν εν μέσω των επί της ξηράς στρατευμάτων  και άλλους μεν εφόνευσαν, άλλους δε επλήγωσαν. Οι εναπομείναντες εν τη φρεγάτα  οι μεν συνεκάησαν  οι δε επί των κυμάτων φερόμενοι  εζωγρήθησαν και εσφάγησαν. Εφονεύθησαν και δύο ναύται του πυρπολικού υπό των τουφεκίων  των επί  της ξηράς».

Ο Σαχτούρης στο ημερολόγιον του αναφέρει.  «Πλήθος τούρκων έπλεον εις την θάλασσαν τους οποίους οι εδικοί μας πηγενάμενοι με ταις σκαμπαβίαις έπιαναν και έσφαζαν». (Σ. σ. σκαμπαβία το εφόλκιον του πυρπολικού). Η πυρπόληση της οθωμανικής ναυαρχίδος ήταν ένα νέον επίτευγμα του Κανάρη, όχι στον πυρπολισμόν που μέχρι τώρα εγίνετο σε αραγμένα πλοία αλλά σε πλοίον εν κινήσει! Το πρώτον και σημαντικόν κατόρθωμα που το μιμήθηκαν και άλλοι πυρπολητές σ’ αυτές τις Ναυμαχίες.

Ο Χοσρέφ δεν πτοπείται και επιχειρεί να πυρπολήσει τα χερσαία φρούρια της Σάμου. Οι Έλληνες που ανεθάρρυναν με το νέον κατόρθωμα του Κανάρη, ξεκίνησαν. Ο Απόστολος Λεμπέσης αντέστη σφοδρώς με τα Σπετσιώτικα πλοία. Ο Βατικιώτης αργότερα  επιτίθεται με πρωτοφανήν ορμήν σε τυνησιακόν πολεμικόν, προσκολλά το πυρπολικόν στα πλευρά του και του βάζει φωτιάν. Σε ημίσειαν ώραν ανετινάχθηκε στον αέρα και διελύθη καίγοντας τους εν αυτώ. Οι  Λέκκας Ματρώζος και  Δ. Ραφαλιάς κυνήγησαν μίαν κορβέταν εκ Τριπόλεως  Λιβύης, προσεκόλλησαν τα πυρπολικά ο εις εκ δεξιών και ο άλλος εξ ευωνύμων και εντός ολίγου ανετινάχθη στον αέρα διαλυθείσα. Στην θαυμαστήν αυτήν αλληλουχίαν επιτυχών πυρπολήσεων όρμησε και ο Ρομπότσης, πλεύρισε μίαν φρεγάταν της έβαλε φωτιάν αλλά το πλήρωμα κατόρθωσε να σβήσει την φωτιάν. Αυτό δεν θεωρείται αποτυχία γιατί οι οθωμανοί και οι αιγύπτιοι υποστηρικτές τους αντελήφθησαν ακόμα μίαν φοράν την δύναμη των πυρπολικών. Την ακατάλυτην δύναμη αλλά και δεξιοτεχνίαν των Ελλήνων Ναυτικών. Ο Samuel Howe, Σάμουελ Χάου  στο βιβλίον του «Ιστορική σκιαγραφία» γράφει.

«Οι τούρκοι ναύτες ήταν άξεστοι, δειλοί και άπειροι. Και πάνω απ’ όλα έτρεμαν τα πυρπολικά. Φανταζόταν ότι κάθε καράβι που τους πλησιάζει ήταν πυρπολικόν. Οι Έλληνες αντιθέτως πάνω εις την θάλασσαν ένοιωθαν σαν στο σπίτι τους. Ζωηροί κα άφοβοι ναυτικοί ήξεραν πως να φέρουν βόλτα μίαν τουρκικήν φρεγάταν χωρίς να πάθουν τίποτε. Γνώριζαν τον φόβον που ένοιωθαν οι τούρκοι δια τα πυρπολικά και είχαν ανάμεσά τους  τον τολμηρόν Κανάρην».

 

Ο Σάμουελ  Χάου ήταν Αμερικανός από την Βοστώνην. Απόφοιτος Ιατρικής ήλθε στην Ελλάδα σε ηλικίαν 26 ετών, ως αγνός  φιλέλλην και πρόσφερε σημαντικές υπηρεσίες στους τραυματίες. Σε μίαν επιστολήν προς τον πατέρα του γράφει.

 

Η δουλειά μου την νύχτα που πέρασε ήταν ατελείωτη … έκαμα τόσες εγχειρήσεις που αμφιβάλω αν θα κατόρθωνα να τις κάμω κατά την διάρκειαν ολοκλήρων ετών εις  Βοστώνην. Δύο μήνες τώρα κοιμάμαι εις το έδαφος με τα ρούχα.  Είχα σκεφτεί να φύγω από δω, αλλά θα ήταν πράξις επονείδιστος…

 

Ιατρός που έπρεπε να ξεκουράζεται για το δύσκολον έργον του κοιμώταν στο πάτωμα δύο μήνες με τα ρούχα!!! Βλέπετε αυτά ψευτοαριστοκράτες σημερινοί  κάθε κλάδου και ηλικίας! Βλέπετε αυτά δυνάμενοι προς εργασίαν που απέχετε της εργασίας για να λαμβάνετε το επίδομα των 400 Ευρώ! Βλέπετε αυτά νεολαίοι που προτιμάτε τις καφετέριες παρά την εργασίαν έστω και σε ελαιοσυλλογήν!

Η ημέρα αυτήν ήταν θαυμαστή για την ναυτικήν δράση των Ελλήνων. Τρία πολεμικά και δη τεράστια αφανίσθηκαν σε μίαν ημέραν!!! Ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος έφυγε καταντροπιασμένος προς το Αγαθονήσι  και την επομένην ανεχώρησε για Πάτμον.

Οι  θαυμαστές αυτές ναυμαχίες στην Σάμον ενεθάρυναν όλους τους μαχομένους Έλληνες και θεωρήθησαν τιμωρία για την σφαγήν των Ψαρών και της Κάσου.

Η μεγάλη σπουδαιότητα της Ελληνικής Ναυτοσύνης στα στενά της Μυκάλης έγκειται πλέον των άλλων και σε τούτο. Ήθελαν να αποβιβάσουν οι εχθροί στρατεύματα από την ασιατικήν ακτήν στην Σάμον που απέχει ένα ναυτικόν μίλλιον =1852 μέτρα. Και δεν το πέτυχαν επί πέντε ημέρες!!!! Είχαν περίπου 50 τεράστια πλοία. Αν έκλειναν ένα μέρος του πορθμού με τα μισά πλοία δεν θα μπορούσαν με τα λοιπά να κάνουν αποβάσεις;;; Σίγουρα ναι. Αλλά έπρεπε να είναι επιδέξιοι ναυτικοί, κάτι που φαίνεται δεν διέθεταν  όπως διεπίστωσε και ο Φιλλέλην Χάου.

Η ανδρεία των Ελλήνων δεν ηλλοιώθη  και δεν υστέρησε δια μέσου των  αιώνων. Αυτό να γνωρίζει καλώς ο τούρκος πρόεδρος που απειλεί ότι θα μας πνίξει στην θάλασσαν!!

Ξεχνά ότι δεν μας έπνιξε εκείνος!!!!

13/11/2021

Μιχαήλ Στρατουδάκης