ΠΕΡΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Κυρίες και κύριοι, φράση συμπερασματική όλων των περί τα κοινά ομιλούντων και απ’ όλους αποδεκτή, επίσης, είναι το ότι «τα πάντα αποτελούν θέμα Παιδείας κι έχουν αναφορά και σχέση με την πόλη και τους πολίτες της, άρα είναι Πολιτική»! Επομένως, ομιλώντας για το πολίτευμα εννοούμε τον τρόπο διακυβέρνησης, ως το μέσον εκείνο που διαμορφώνει τους πολίτες και τις πολίτιδες.

«Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ»

Συμπατριώτες, γνωρίζοντας ότι στην Ελλάδα μας έχουν επιβάλει τον Εγγλέζικο κοινοβουλευτισμό στη χειρίστη μορφή του, πριν ακόμα κι από τη σημερινή κατοχή, βάζω πάντοτε στόχο τον αγώνα για περισσότερη δημοκρατία και  δικαιοσύνη και ελευθερία! Οφείλω δηλαδή να υπενθυμίσω τα βασικά στοιχεία του αρχαίου και μοναδικού πολιτεύματος γνωστού κατ’ όνομα μόνον και να ικετεύσω για συστράτευση, όσων εμφορούνται από τις ίδιες ηθικές αρχές και αξίες! 

Όλοι αναφέρονται στην Ελλάδα που γέννησε τη Δημοκρατία! Την ανεβάζουν στο ανώτερο βάθρο! Την επικαλούνται οι πάντες! Την επαίνεσε πέρσι ο Ομπάμα και ο Μακρόν πάνω στη Πνύκα, αλλά ποτέ και πουθενά δεν εφαρμόστηκε, όπως στην κλασσική Ελλάδα και στην αρχαία Αθήνα! Ποτέ κανείς δεν μίλησε για "κλήρωση" και ενιαύσια θητεία της πλειονότητας των αξιωματούχων. Δεν ισχυρίζομαι ότι πέτυχαν την τελειότητα οι πρόγονοί μας στην κλασσική Ελλάδα, αλλά δεν είχαμε ποτέ καλύτερο πολίτευμα! Και τούτο, επειδή η Ελλάδα τότε μόνον έκαμε το θαύμα της! Τότε αναδείχθηκε πολιτικό - οικονομικό και πνευματικό κέντρο του κόσμου και ποτέ άλλοτε...

 Είμαστε, λοιπόν, υποχρεωμένοι να προσεγγίσουμε όσο γίνεται εκείνον τον τρόπο διακυβέρνησης! Η Δημοκρατία εκείνη σημαίνει κράτος του δήμου, δηλαδή του συνόλου του λαού! Αυτή μόνον ήταν και λέγεται πολίτευμα, γιατί δημιουργεί τους πολίτες και τις πολίτιδες!

Η Ολιγαρχία και  Μοναρχία  είναι δύο ακόμη τρόποι διακυβέρνησης  ή εξουσιαστικά μορφώματα ή καθεστώτα υπηκόϊα, επειδή πειθαναγκάζουν τους ανθρώπους να άρχονται μόνον – να γίνονται δηλαδή υπήκοοι άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο υπάκουοι. Η  Ολιγαρχία ονομάζεται από τον Θουκυδίδη «ισόνομη», καθώς υπονοεί το πολίτευμα της Σπάρτης, από δε τον καθηγητή Αλέξανδρο Κόντο νοείται ως «συρρικνωμένη δημοκρατία»! Η Μοναρχία είναι «αόριστη» και σήμερα λέγεται «απόλυτη», γιατί δεν έχει διόλου περιορισμούς! 

Η Δημοκρατία δεν παίρνει, δεν συνοδεύεται ποτέ από κανένα επίθετο. Την είπαν βασιλική και βασιλευόμενη, την είπαν προεδρική και προεδρευόμενη, έμμεση και άμεση και αντιπροσωπευτική και συμμετοχική, την σύγχυσαν με τη «ρεπούμπλικα» ή τη δημοκρατική ρεπούμπλικα και άλλα... Οποιονδήποτε επιθετικό προσδιορισμό κι αν της προτάξουν, απλώς αποδεικνύουν ότι δεν γνωρίζουν τι είναι η Δημοκρατία! Αγνοούν, δυστυχώς, ότι η «κλήρωση των αξιωματούχων» είναι ο χαρακτηριστικός θεσμός και το γνώρισμά της»! Κάθε πολίτης είχε τότε, με τη σειρά του, την ελευθερία να άρχει και να άρχεται, σε αντίθεση με το σήμερα που μπορεί να έχεις δικαίωμα, τάχα, αλλά το σύστημα σε αποβάλλει στην περίπτωση που δεν είσαι αρεστός…

Ποίαν άλλην εγγύηση της ορθότητος των παραπάνω θα μπορούσαμε να επικαλεσθούμε παρά τον ίδιο τον Αριστοτέλη, τον παγκοσμίως τιμώμενο αλλά μη εισακουόμενο στην εφαρμογή της. Τούτος γράφει λοιπόν ότι [«Δημοκρατικόν το κληρωτάς είναι τας αρχάς, το δ’ αιρετάς ολιγαρχικόν»! Πολιτικά Δ, 1294β, 8-9]. 

Και προ αυτού ο ιστορικός Θουκυδίδης στον «Επιτάφιον του Περικλέους Β, 37, 1», κείμενο που φρόντισαν να εξαφανίσουν από τη διδασκαλία στη Β/θμια Εκπαίδευση, γράφει: «Χρώμεθα πολιτεία ου ζηλούση τους των πέλας νόμους, παράδειγμα δε μάλλον αυτοί όντες τινί ή μιμούμενοι ετέρους. Και όνομα μεν δια το μη ες ολίγους αλλ’ ες πλείονας οικείν δημοκρατία κέκληται»!

Δια του ρήματος «χρώμεθα» (χρησιμοποιώ – εφαρμόζω) αναδεικνύεται και ομολογείται από τον Θουκυδίδη η συμμετοχή στα κοινά όλου του Αθηναϊκού ανδρικού πληθυσμού. Γι’ αυτό και ταιριάζει το «χρώμεθα» με αυτά που προσθέτει αμέσως μετά: [«Μόνοι γαρ τον τε μηδέν τωνδε (δηλ. των πολιτικών πραγμάτων) μετέχοντα ουκ απράγμονα, αλλ’ αχρείον νομίζομεν», Θουκυδίδης. Β, 40].

 Είναι λοιπόν η Δημοκρατία  γέννημα Ελληνικόν της αρχαίας Αθήνας και προφανώς, κυρίες και κύριοι, πρέπει να αποτελέσει σημείον αναφοράς μας και στόχο μας αυτή η δημοκρατία, η οποία είχε κύριο χαρακτηριστικό της την κλήρωση! Με αυτήν θριάμβευσε η αρχαία Αθήνα, ξεχωρίζοντας ανάμεσα στις αρχαίες πόλεις-κράτη και, ακριβώς, αυτήν την πεποίθηση και ιδιαιτερότητα εξέφρασε ο πολυσυζητημένος ρήτορας Ισοκράτης γράφοντας: [«Και μάλλον Έλληνας καλείσθαι τους της παιδεύσεως της ημετέρας ή τους της κοινής φύσεως μετέχοντας», Πανηγυρικός, 6-8]. Λέγοντας «της ημετέρας παιδεύσεως» ο Ισοκράτης εννοεί την Αθηναϊκή παιδεία και τα Αθηναϊκά δημοκρατικά ιδεώδη, αφού κι ο ίδιος ήταν Αθηναίος! Δεν θεωρούσαν δηλαδή τους μη Αθηναίους κατώτερους Έλληνες από άποψη φυλής, αλλά καταφρονούσαν τον δεσποτικό τους τρόπον εξουσίας, επειδή αγνοούσε την ελευθερία των ατόμων και τα υποχρέωνε να προσκυνούν αρχηγούς! Η ελευθερία αποτελεί προϋπόθεση της Δημοκρατικής πολιτείας και χαρακτηριστικό της είναι το να άρχεται και να δύναται καθένας με τη σειρά του να άρχει, αν το επιθυμεί. Τότε, λοιπόν, στην Αθηναϊκή δημοκρατία των περίπου 30.000 ανδρών πολιτών οι 20.000 γίνονταν αξιωματούχοι – κληρωτοί και ενιαύσιοι. Κληρωτόν αξίωμα για δεύτερη φορά δεν έλαβε ποτέ κανείς στην Αθήνα! Μόνον 57 πολίτες ήταν αιρετοί, επαναλήψιμοι μεν αλλά και οστρακίσιμοι! Και στη Σπάρτη, επίσης, ναύαρχος ή έφορος δεν έλαβε το ίδιο αξίωμα ποτέ για δεύτερη φορά!

Άρα, όλος ο κόσμος που επιθυμεί περνάει από την εξουσία, χωρίς να νέμονται αυτήν οι ίδιοι πάντοτε! Δεν είναι επάγγελμα για λίγους, αλλά είναι δικαίωμα και υποχρέωση ανδρών και γυναικών, σήμερα πλέον, γιατί είναι σχολείον η εξουσία! Και οι μικροί μαθητές μέσα στο σχολείο θα διδάσκονται ότι για τα μαθητικά συμβούλια δεν γίνονται εκλογές αλλά κλήρωση μόνον! Θα συνειδητοποιούν ότι είναι καθήκον και υποχρέωση όλων (καθένας για μικρό χρονικό διάστημα) να εκπροσωπούν τους συμμαθητές στα κέντρα λήψης αποφάσεων που τους αφορούν. Τούτο που ζούμε σήμερα με τους ίδιους και τους ίδιους να κυβερνούν, οι πρόγονοι το εξομοιάζουν με την «Τυραννία»! Κι όπως έλεγε και ο Θαλής ο Μιλήσιος: «Ο τύραννος στην αρχαία Ελλάδα δεν πρόφθαινε να γεράσει…». «Υπάρχουν πάντα στην Ελλάδα Αρμόδιοι και Αριστογείτονες», γράφει ο καθηγητής Αλέξανδρος Κόντος, όπως υπάρχουν και Εφιάλτες θα πρόσθετα η γράφουσα.

Σκεπτόμενη τα παραπάνω γραφέντα αλλά και εφαρμοσθέντα στην πολιτική της κλασσικής Αθήνας, οι μεταγενέστεροι όλοι δεν έχουμε καμμίαν απολύτως σχέση με την εποχήν εκείνη! Δεν μπορώ να πω αν διήρκησε ένα αιώνα ή περισσότερο ή λιγότερο η Αθηναϊκή δημοκρατία αλλά, σήμερα, αυτό που κι εμείς και τόσοι άλλοι ονομάζουμε δημοκρατία είναι μία φενάκη! Υπάρχει πλήρης σύγχυση ανάμεσα στον Κοινοβουλευτισμό και στη Δημοκρατία. Πρόκειται για δύο διαφορετικά κυβερνητικά σχήματα.

Απαιτείται, λοιπόν, προσπάθεια να πλησιάσουμε προς εκείνα τα ιδεώδη της κλασσικής Αθήνας. Δεν είναι δυνατόν η πολιτική μας ιστορία να επαναληφθεί επακριβώς. Μπορούμε και οφείλουμε, όμως, να επιβάλουμε την αναθεώρηση του ισχύοντος Συνταγματικού μας χάρτη που, κατά τα λεχθέντα του τέως πρύτανη του Παντείου Πανεπιστημίου κ. Γεωργίου Κοντογιώργη, ονομάζεται «Συμβόλαιον προστασίας κακοποιών»!!!

ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ: Εννοούμεν ότι συν τοις άλλοις πρέπει να εγγραφούν σε αυτό τα τέσσερα άρθρα (57, 58, 64, 131) του Συντάγματος της Τροιζήνας (1827), τα οποία το σύστημα αρνείται και απέφευγε πάντοτε!

ΆΡΘΡΟ 57: Οι αντιπρόσωποι εκλέγονται για τρία έτη και το τριτημόριον αυτών αλλάζει κατ’ έτος. Το πρώτον και δεύτερον έτος η αλλαγή γίνεται με κλήρο!

ΑΡΘΡΟ 58: Ο αυτός αντιπρόσωπος δεν δύναται να εκλεγεί για δύο συνεχείς περιόδους.

ΑΡΘΡΟ 64: Τα μέλη της Βουλής λαμβάνουν τον τεταγμένο μισθόν εφ’ όσον είναι παρόντα όπου η Βουλή συνεδριάζει και όσο διαρκεί η σύνοδος, το ήμισυ δε μετά την παύσιν αυτής!

ΑΡΘΡΟ 131: Οι γραμματείς (υπουργοί) της Επικρατείας (δηλαδή του κράτους) είναι υπεύθυνοι και κατηγορούνται έμπροσθεν της Βουλής για προδοσία, κατάχρηση δημοσίου χρήματος, αλλά και για υπογραφή τους σε διάταγμα που αντιβαίνει τους θεμελιώδεις νόμους! 

Η ΛΟΓΟΔΟΣΙΑ, ενθυμείσθε ήταν υποχρεωτική είτε σωστά είτε φαύλα άσκησε κάποιος το αξίωμα. [ …. Οι διαχειρίσαντες χρήματα της πόλεως δίδωσι λόγον αυτών, αλλά και οι άρξαντες αρχήν υπέχουσιν ευθύνας αυτής], έγραφε ο ρήτορας Λυσίας στον «Υπέρ Αδυνάτου» λόγον παρ. 27. 

Η ΗΛΙΑΙΑ, το λαϊκό και ανώτατο δικαστήριο αποφαινόταν για όλα, είτε πρωτόδικα είτε κατ’ έφεσιν.

Με βάση δε τα άρθρα 57 – 58 θα επιδιώξουμε  την αποεπαγγελματοποίηση της βουλευτίας «βουλευτιλικιού» κατά τον καθηγητή Αλέξανδρο Κόντο. Να είναι δηλαδή το βουλευτιλίκι μόνο για δύο χρόνια το πολύ και να μη στοιχειοθετεί συνταξιοληπτικό δικαίωμα! Είναι απρεπές και αντιβαίνει το άρθρο 4 του ισχύοντος Συντάγματος.

Τέλος, ο Ισπανός Πέδρο Ολάγια , συγγραφέας του βιβλίου «Μετέωρη Ελλάδα» παρουσίασε στην Ελληνο-Αμερικανική Ένωση μία ταινία, πέρυσι (Τρίτη 24/ 04/ 2018), με την οποίαν προσπάθησε να μας βοηθήσει να συλλογιστούμε τη Δημοκρατία στον τόπο που υπήρξε το λίκνο της! Μας ταξίδευε παράλληλα στην πόλη της αρχαίας Αθήνας και της σύγχρονης, κάνοντάς μας να συνειδητοποιήσουμε ότι ο επαναπροσδιορισμός της δημοκρατίας μας και η κατάκτηση της είναι από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της εποχής μας.

Αδαμαντία – Ανδρονίκη Σπαθάτου                        Αθήνα 20/12.2018

Ιστορικός-Αρχαιολόγος-Εκπαιδευτικός και πολιτευτής.