Ομιλία του Βουλευτή Μεσσηνίας του ΣΥΡΙΖΑ και Υπεύθυνου του Τομέα Ενέργειας της Κ.Ο. Θανάση Πετράκου στο ATHENS ENERGY FORUM 2014

«Ομιλία του Βουλευτή Μεσσηνίας του ΣΥΡΙΖΑ και Υπεύθυνου του Τομέα Ενέργειας της Κ.Ο. Θανάση Πετράκου στο ATHENS ENERGY FORUM 2014 με θέμα: «Αναδιάρθρωση της λειτουργίας της εθνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και του ανταγωνισμού: Υποδομές & Επενδυτικές Ευκαιρίες. Πού θα βρείτε τα χρήματα;»

Και Υπότιτλο «Καθώς η ζήτηση ενέργειας συνεχίζει να αυξάνεται, η ανάγκη για μια σταθερή, ολοκληρωμένη και αποτελεσματική παραγωγή και διανομή ηλεκτρικού συστήματος γίνεται όλο και πιο εμφανής. Η προσιτή οικονομικά παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με διαφανείς και ανταγωνιστικούς όρους παραμένει βασική προτεραιότητα της ΕΕ. ενέργειας»

Η παραπάνω εισαγωγή στο θέμα της σημερινής συζήτησης ακούγεται ειρωνική για την Ελληνική πραγματικότητα. Μετά από επτά διαδοχικά χρόνια ύφεσης, η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας (ΗΕ) στην Ελλάδα έχει μειωθεί περισσότερο από 8%, (σωρευτικά για τα έτη 2008-12), ενώ για το 2013 είχαμε μια περαιτέρω μείωση της τάξεως του 4% ! 

Μέσα στην τελευταία πενταετία, η συνολική αύξηση του κόστους ρεύματος φτάνει το 60%, αποτέλεσμα της βαριάς φορολογίας αλλά και της κατακόρυφης αύξησης της τιμής πώλησης του ενεργειακού αγαθού.

Σύμφωνα με στοιχεία της ΔΕΗ, περισσότερα από 300.000 νοικοκυριά έχουν μείνει χωρίς ρεύμα, ενώ οι απλήρωτοι λογαριασμοί φτάνουν τα €1,3δις.

Σύμφωνα με στοιχεία του ΑΔΜΗΕ, φαίνεται ότι η εντυπωσιακή μείωση ~12% σε 5 χρόνια που κατανέμεται κατά κύριο ρόλο στη μέση και χαμηλή τάση, δηλαδή στα νοικοκυριά, τα εμπορικά καταστήματα και τις βιοτεχνίες (μείωση ~10%). 

Σημαντική είναι και η μείωση στη βαριά βιομηχανία, που προσεγγίζει το 13%, αν και εντός του 2013 φαίνεται μια μικρή ανάκαμψη. 

Η πραγματικότητα, γίνεται ακόμα πιο σκοτεινή αν αναλογιστούμε ποια είναι η ενεργειακή πραγματικότητα στο σύνολο της ΕΕ, που και εκεί το κόστος ΗΕ έχει γίνει δυσβάσταχτο. 

Σε πληθώρα μελετών και αναλύσεων εκφράζεται έντονος προβληματισμός για το ενεργειακό μέλλον της ΕΕ καθώς τα επιχειρήματα της “πράσινης ανάπτυξης” ξεθωριάζουν λόγω της παρατεταμένης οικονομικής ύφεσης αλλά και καινοτομιών όπως στην εξόρυξη πετρελαίου και ΦΑ από σχιστολιθικά πετρώματα στις ΗΠΑ που σηματοδοτούν μια σταθεροποίηση ή και πτώση των τιμών των ορυκτών καυσίμων.

Σύμφωνα με την πρόσφατη (Ιανουάριος 2014) εισήγηση της επιτροπής ενέργειας στο ευρωκοινοβούλιο, η ένταση και το βάθος της οικονομικής κρίσης αναγκάζουν την ΕΕ να προχωρήσει σε αναθεώρηση της στρατηγικής της:

• αναπροσαρμογή των στόχων για τη μείωση των εκπομπών αερίου θερμοκηπίου, 

• αλλαγές στο σύστημα εμπορίας, 

• στη θέσπιση ενός στόχου εισαγωγής ΑΠΕ στο 27% του συνόλου της ηλεκτροπαραγωγής ο οποίος θα είναι μεν δεσμευτικός για το σύνολο της ΕΕ αλλά όχι για κάθε ένα από τα μέλη της.

Το κόστος ενέργειας θα συνεχίσει να ανεβαίνει. Κάθε φύσεως επιδοτήσεις σε ώριμες τεχνολογίες (ακόμα και σε ΑΠΕ) θα καταργηθούν μέσα στη δεκαετία 2020-2030. 

Η ΕΕ ομολογεί έμμεσα την ανάγκη επιστροφής σε πιο συμβατικές μεθόδους ηλεκτροπαραγωγής.

Ποιο επενδυτικό ενδιαφέρον μπορεί να υπάρχει για την Ελλάδα, σε μια τέτοια οικονομική συγκυρία; Και μάλιστα στον ενεργειακό τομέα που βρίθει επισφαλειών και ρίσκων; 

Μιλάμε για επενδύσεις, που όχι μόνο θα εξασφαλίσουν την ενεργειακή αυτάρκεια της χώρας για την επόμενη δεκαετία αλλά θα δώσουν ώθηση στην ανάπτυξη, τη μείωση της ανεργίας και την αποτελμάτωση της οικονομίας. 

Μιλάμε, για την αναγκαιότητα επενδύσεων :

• Στην πραγματική οικονομία και όχι σε ευκαιριακές φούσκες που δημιουργούν αντί να λύνουν προβλήματα (όπως έγινε με τα Φ/Β)

• Που να δημιουργούν μόνιμες και σταθερές θέσεις εργασίας και όχι part time απασχολήσεις των 300€

• Που ο κάθε επενδυτής θα αναλαμβάνει και ένα λελογισμένο ρίσκο

• Επενδύσεις χωρίς κρυφές κρατικές επιχορηγήσεις και εγγυημένες τιμές για σίγουρα κέρδη, εστιασμένες σε νέες ενεργειακές τεχνολογίες με μακροπρόθεσμες στρατηγικές.

• Επενδύσεις που θα μειώνουν σημαντικά – και άμεσα – το κόστος ενέργειας 

Δυστυχώς η ως τώρα αποτυχία ενεργειακού σχεδιασμού εκφράστηκε με δύο τρόπους: 

• Ανεξέλεγκτες επενδύσεις σε μονάδες ΦΑ με εισαγόμενο καύσιμο σε τιμή σημαντικά μεγαλύτερη από το μέσο όρο της ΕΕ

• Κερδοσκοπική και καιροσκοπική ανάπτυξη των ΑΠΕ, πέρα από κάθε λογική.

Έτσι, εμφανίζεται το οξύμωρο σχήμα της υπερεπάρκειας εγκατεστημένης ηλεκτρικής ισχύος και ένα πανάκριβο ενεργειακό μίγμα για την κάλυψη μιας διαρκώς φθίνουσας ζήτησης. Επιπλέον, μια σειρά πολιτικών αποφάσεων μέσω της ΡΑΕ (ΜΑΜΚ, ΑΔΙ) δημιούργησαν περαιτέρω στρεβλώσεις στην ήδη προβληματική αγορά.

Η κυβερνητική απάντηση στο αδιέξοδο που έχει δημιουργηθεί, είναι η διάλυση της ΔΕΗ και η πώληση του ΑΔΜΗΕ και της Μικρής ΔΕΗ. Η κίνηση αυτή, θα φέρει επενδύσεις, θα τονώσει τον υγιή ανταγωνισμό και θα μειώσει (κάποια στιγμή …) το ενεργειακό κόστος.

Κατά την άποψή μας οι κινήσεις αυτές ούτε θα φέρουν τις επενδύσεις που έχει ανάγκη η χώρα, ούτε το ενεργειακό κόστος θα μειώσουν.

Η πώληση του ΑΔΜΗΕ θα συνοδεύεται από αύξηση των Χρεώσεων Χρήσης Συστήματος λόγω του «επαναπροσδιορισμό της μεθοδολογίας υπολογισμού του κόστους του συστήματος μεταφοράς». 

Ο προσανατολισμός σε φαραωνικών διαστάσεων έργα με αποκλειστικά εισαγόμενες τεχνολογίες συνεχούς ρεύματος αμφίβολης επιχειρηματικής βιωσιμότητας και οι διακηρύξεις περί ενεργειακών κόμβων που θα λύσουν το πρόβλημα ανάπτυξης της χώρας είναι μάλλον αμφίβολης αξίας.

Κατά την άποψή μας, το Ελληνικό Σύστημα μεταφοράς μπορεί και πρέπει να αναπτυχθεί περαιτέρω με το σωστό προγραμματισμό έργων και την ορθή διαχείριση των διαθέσιμων πόρων με έργα όπως :

• Ανάπτυξη συστήματος 400kV στην Πελοπόννησο και επιπλέον ένταξη μονάδων ΑΠΕ

• Η πλήρη διασύνδεση των Κυκλάδων 

• Ορθή και λελογισμένη σύνδεση έργων ΑΠΕ σε όλη τη χώρα

Αυτά, είναι αναγκαία έργα που μπορούν σχετικά εύκολα να γίνουν ακόμα και υπό την παρούσα κρίση, με κόστος 500 – 600 εκ € και μάλιστα από Ελληνικές εταιρίες με σοβαρή εμπειρία σε ανάλογα έργα.

Επειδή γίνεται λόγος για την αναγκαιότητα άμεσης ηλεκτρικής διασύνδεσης της Κρήτης, θα πρέπει να γνωρίζουμε τα ακόλουθα: 

• Το έργο έχει χαρακτηριστεί ως αμοιβαίου ενδιαφέροντος για την ολοκλήρωση των Ευρωπαϊκών δικτύων και μπορεί να λάβει χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) κατά 50%

• Η διασύνδεση είναι εφικτή μόνο με τεχνολογίες συνεχούς ρεύματος – πράγμα που συνεπάγεται ότι μεγάλο μέρος των υφιστάμενων σταθμών στην Κρήτη θα πρέπει να συνεχίσουν να λειτουργούν. Από τα περίπου 700MW της εγκατεστημένης ισχύος στην Κρήτη, περίπου τα 200 MW θα πρέπει να παραμείνουν. 

• Πρόχειρες τεχνοοικονομικές μελέτες του 2010 από ΡΑΕ και ΔΕΣΜΗΕ κάνουν παραδοχές που η πραγματικότητα τις έχει διαψεύσει (εξέλιξη τιμών πετρελαίου, κόστος CO2, οριακή τιμή συστήματος, αύξηση λειτουργικών εξόδων σταθμών παραγωγής κλπ).

Στην πραγματικότητα, η διασύνδεση της Κρήτης αφορά το ενδεχόμενο κατασκευής από ιδιωτικούς επιχειρηματικούς ομίλους άνω των 2000MW αιολικών πάρκων στο νησί και όχι την προστασία του περιβάλλοντος και την κάλυψη των πραγματικών αναγκών του.

Αντίστοιχα ισχύουν και για τα σχέδια δημιουργίας της «Μικρής ΔΕΗ». Η εκποίηση μέρους της ισχύος παραγωγής (κυρίως λιγνιτικής και υδροηλεκτρικής και όχι «φιλικών προς το περιβάλλον σταθμών ΦΑ»). Η κίνηση αυτή σκιαγραφεί συγκεκριμένα επιχειρηματικά συμφέροντα που με αυτό τον τρόπο θα διασφαλίσουν την κερδοφορία τους. 

Στην ουσία μιλάμε για τη δημιουργία καθετοποιημένων ιδιωτικών επιχειρήσεων τη στιγμή που για μια δεκαετία ακούγαμε ότι «η ύπαρξη καθετοποιημένων επιχειρήσεων στρεβλώνει τον ανταγωνισμό» και «η ΔΕΗ πρέπει να σπάσει σε επιμέρους θυγατρικές». 

Η κυβέρνηση φέρνει στην βουλή το νομοσχέδιο για την «μικρή ΔΕΗ" προκειμένου να αλώσουν οι ιδιώτες πλήρως τον στρατηγικό τομέα της ενέργειας και να δώσουν τη χαριστική βολή σε κάθε δημόσια παρουσία στο νευραλγικό αυτό κλάδο της ενέργειας. Στην νέα «μικρή ΔΕΗ» στην οποία θα παραχωρηθούν εκτός από το30% των περιουσιακών στοιχειών της ΔΕΗ το 30% των πελατών της, χωρίς, μάλιστα, όπως αναφέρεται στο νομοσχέδιο, να είναι απαραίτητη η συγκατάθεσή τους. Μάλιστα, στο άρθρο 9, απαγορεύεται στους πελάτες της λεγόμενης "μικρής ΔΕΗ" να αλλάξουν πάροχο και απαγορεύει στην εναπομείνασα δημόσια ΔΕΗ για 6 μήνες να δώσει προσφορά για να τους επαναφέρει! Με το άρθρο 8 παράγραφος 6, δε, καταργείται οποιαδήποτε σύμβαση των εργαζομένων!

Το κόστος παραγωγής ενέργειας έχει εκτοξευθεί απόρροια της «απελευθέρωσης» με τη διάσπαση της ενιαίας και καθετοποιημένης δομής της ΔΕΗ που της επέτρεπε οικονομίες κλίμακας και συντονισμένη λειτουργία κι άφησε στη θέση της τρεις εταιρείες: ΔΕΗ Παραγωγή-Εμπορία και ΔΕΔΔΗΕ. Καθεμιά με αυξανόμενα κόστη λειτουργίας, επενδύσεων, δανεισμού κτλ. λόγω της συρρίκνωσης του μεγέθους και με συμβόλαια πώλησης στη θέση της προηγούμενης λειτουργικής συνεργασίας. Σε αυτά έρχεται ακόμα μια διάσπαση που θα αυξήσει το κόστος παραγωγής και η εναπομένουσα ΔΕΗ λόγω του μείγματος καυσίμου και την ηλικίας των εργοστασίων που θα της απομένουν σύντομα θα καταστεί μικρότερη από την «μικρή ΔΕΗ» και λιγότερο ανταγωνιστική προς αυτή.

Ας μην σταθούμε στο γελοίο επιχείρημα ότι η πώληση της ΔΕΗ είναι επένδυση, η πώληση της ΔΕΗ είναι αντικατάσταση ιδιοκτήτη κεφαλαίου και όχι επένδυση. Δεδομένου ότι πωλείται συγκεκριμένο μείγμα καυσίμου, συγκεκριμένο πελατολόγιο δεν υπάρχει πουθενά επιχειρηματικό ρίσκο, δημιουργία νέων υποδομών ώστε να χαρακτηριστεί επένδυση.

Ας μην σταθούμε στις γελοίες προφάσεις, πως η πώληση της «μικρής ΔΕΗ» εξυπηρετεί τη χρηματοδότηση της κατασκευής της Μονάδας Πτολεμαΐδα V, αφού η ΔΕΗ δεν έχει πια ρευστό για να την κάνει. Ποιος πουλά 2768 MW για να φτιάξει 660 MW; Μόνο όποιος συνειδητά έχει επιλέξει να ισοπεδώσει τις ζωές ενός ολόκληρου λαού για να πλουτίζουν οι διεθνείς τοκογλύφοι και τα μονοπώλια που συνδέονται μαζί τους. Μόνο όποιος με τις πολιτικές τους μας οδήγησε στη χρεοκοπία και τις ιδιωτικοποιήσεις. 

Η δήθεν Μνημονιακή υποχρέωση της χώρας μας για πρόσβαση τρίτων στην αγορά της λιγνιτικής και υδροηλεκτρικής παραγωγής αποτελεί μια γελοία δικαιολογία. Την χρήση αντίστοιχων «φθηνών» δικαιολογιών την είδαμε αυτό και με το Ν/Σ για τον ΑΔΜΗΕ, το είδαμε αυτό και με τον νόμο για τα αποθέματα ασφαλείας, φθηνές δικαιολογίες που καλούνται να πληρώσουν ακριβά οι πολίτες .

Δεν θα σταθούμε στο με ποια κριτήρια επιλέχθηκαν οι μονάδες που φέρονται να απαρτίζουν το χαρτοφυλάκιο της «μικρής ΔΕΗ », ούτε στην αλλαγή του αρχικού σχεδιασμού της Πράξης Υπουργικού Συμβουλίου (24-07-2013) που αύξησε τα προς πώληση MW υδροηλεκτρικής ισχύος κατά 402 MW, ούτε γιατί δεν εδόθη ο αντίστοιχο ποσοστό του νησιωτικού συμπλέγματος, από Αυτόνομους Σταθμούς Παραγωγής, ούτε για τα κριτήρια για την επιλογή του αντίστοιχου ποσοστού της πελατειακής βάσης, ούτε για το αν αποτελεί υποχρέωση της νέας εταιρείας το να παρέχει ηλεκτρική ενέργεια σε Βιομηχανίες Υψηλής Τάσης μετά την έκπτωση των τιμολογίων που επέβαλε η Κυβέρνηση στη ΔΕΗ, γιατί για εμάς η ΔΕΗ πρέπει να είναι μια ενιαία και κάτω από δημόσιο έλεγχο χωρίς να έχει απολέσει ούτε ένα μέτρο λιγνιτικού πεδίου, ούτε ένα kw ισχύς παραγωγής ούτε ένα πελάτη. 

Απαιτείται δημιουργίας ενός πλατύτερου μετώπου για την υπεράσπιση των κοινωνικών και γι’ αυτό δημόσιων αγαθών, των βασικότερων αναγκών διαβίωσης του σύγχρονου ανθρώπου. Δεν είναι υπόθεση ενός κόμματος. Είναι άμεσο ζήτημα επιβίωσης του λαού.

Σήμερα στον τομέα της ενέργειας απαιτείται μείωση του κόστους παραγωγής. Όμως η μείωση του κόστους ενέργειας απαιτεί ριζικά διαφορετική ενεργειακή πολιτική από την σημερινή. Απαιτεί ανατροπή της νεοφιλελεύθερων πολιτικών της απελευθέρωσης της ενέργειας, υιοθέτηση της θέσης της Αριστεράς ότι η ενέργεια είναι κοινωνικό αγαθό και όχι εμπόρευμα και 100% Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού.

Απαιτείται σαφώς μείωση του ενεργειακού κόστους αλλά με δεδομένο ότι η ΔΕΗ ελέγχει μόνο το 30% του ενεργειακού κόστους η κυβέρνηση οφείλει να παρέμβει και να μειώσει το υπόλοιπο 70% του κόστους. Η μείωση αυτή μπορεί να γίνει με συνολική αλλαγή της αγοράς και του τρόπου εισόδου των μονάδων στο σύστημα, αλλαγές στους κανόνες λειτουργίας και στις μέγιστες τιμές εισόδου στο σύστημα, κατάργηση των επιδοτήσεων στους ιδιώτες μεγαλοπαραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικό αέριο. Επίσης με κατάργηση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στο Πετρέλαιο και Φ.Α. που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ρεύματος, αναστολή πληρωμής τέλους ρύπων κλπ

Είναι απαράδεκτο το γεγονός ότι η κυβέρνηση μόλις πριν από λίγες μέρες ζήτησε δωρεάν δικαιώματα ρύπων ενώ την ίδια στιγμή στην Γερμανία χάρισε η κομισιόν δικαιώματα ρύπων αξίας 192 εκατομμύριων ευρώ .

Αυτό που χρειάζεται είναι ένας σχεδιασμός που να εστιάζει στα παρακάτω : 

• Ήπια και λελογισμένη είσοδο των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα

• Πρόγραμμα ανάπτυξης υδροηλεκτρικών έργων

• Σταδιακή απεξάρτηση από το εισαγόμενο ΦΑ για χρήση σε ηλεκτροπαραγωγή

• Εξοικονόμηση ενέργειας

• Κατάργηση μηχανισμών αγοράς που αποτελούν έμμεσες κρατικές επιχορηγήσεις 

• Επενδύσεις για την αντικατάσταση των παλαιών μονάδων της ΔΕΗ με σύγχρονες με υψηλές περιβαλλοντικές προδιαγραφές και υψηλή απόδοση

• Μέτρα στήριξης των φτωχών νοικοκυριών ώστε να εξαφανιστεί η ενεργειακή πενία

• Μείωση του ενεργειακού κόστους στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και στην βαριά βιομηχανία με αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις και χωρίς να υφίσταται τις συνέπειες η ΔΕΗ και το κοινωνικό σύνολο

Όλα αυτά προϋποθέτουν ακύρωση των προωθούμενων από την κυβέρνηση ιδιωτικοποιήσεων της ΔΕΗ και του ΑΔΜΗΕ. Ανάκτηση του δημόσιου χαρακτήρα της ΔΕΗ και ανασυγκρότηση της χωρίς τις σημερινές παθογένειες.