Το μέρισμα της παρακμής

«Ζούμε σε έναν άλλο κόσμο απ’ αυτόν που σκεπτόμαστε», έγραφε επιγραμματικά ο Ούλριχ Μπεκ στην «Επινόηση του Πολιτικού». Προφανώς δεν μπορούσε καν να διανοηθεί ότι θα μετουσιώνονταν τα λόγια του σε πράξη σήμερα στην Ελλάδα της κρίσης. Διότι όταν έχεις στοιχειώδεις ανάγκες σε βασικούς τομείς όπως στα Νοσοκομεία, στα σχολεία κ.α. που μεγεθύνονται καθημερινά, πώς μπορείς να ισχυριστείς  ότι σου περίσσεψε και πλεόνασμα προς διανομή; Κι αν μοιράζεις το πλεόνασμα για να αμβλύνεις τη φτώχεια, όπως ισχυρίζεσαι, γιατί επιβάλλεις με τον προϋπολογισμό του 2018 περικοπές 1,6 δις σε ασφάλιση, περίθαλψη και πρόνοια που πλήττουν πάλι τους φτωχούς, αφού οι έχοντες έχουν τη δυνατότητα να απευθυνθούν στον ιδιωτικό τομέα; 

Όλα αυτά, με αφετηρία την κυβέρνηση Σαμαρά, που πρώτη επινόησε τη διανομή κοινωνικού μερίσματος και γέμισε τις γιαγιάδες στα χωριά με tablets και άλλα ηλεκτρονικά, θα ήσαν αδιανόητα σε ένα κράτος που έχει ανταποκριθεί στις κοινωνικές ανάγκες του λαού του. Διότι το χάσμα της κοινωνικής πολιτικής της χώρας μας έναντι άλλων εταίρων μας είναι τεράστιο: Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat για το 2014, η Ελλάδα συμπεριλαμβάνεται στις ευρωπαϊκές χώρες με τις χαμηλότερες δαπάνες για την κοινωνική προστασία με αποτέλεσμα να διαθέτει μόλις το 8,6% των συνολικών δαπανών της για την Υγεία έναντι 14,8% του μέσου όρου στην Ε.Ε. και 7,6% για την παιδεία έναντι 10,3% στην Ε.Ε.. Αλλά και για τους τομείς όπως “ασθένεια και αναπηρία” διατίθεται το 2,5% των δαπανών έναντι 5,8% στην Ε.Ε., “οικογένεια και παιδιά” μόλις 1,1% έναντι 3,5% στην Ε.Ε., αλλά και για “ανεργία” μόλις 1,5% της συνολικής δαπάνης έναντι 3,2% στην Ε.Ε. και 3,8% στη Ευρωζώνη. Ενώ είναι ολοφάνερο ότι από το 2014 μέχρι σήμερα, εν μέσω κρίσης, το κοινωνικό χάσμα της χώρας μας έναντι των εταίρων διευρύνθηκε ακόμη περισσότερο.

Γιατί λοιπόν όσο αυξάνεται η φτώχεια δεν οικοδομούν το κοινωνικό κράτος αλλά αντίθετα το αποδομούν και το υποκαθιστούν με κινήσεις εντυπωσιασμού;

Διότι το κοινωνικό κράτος είναι αυτό που προστάτευσε τις δυτικές κοινωνίες από τη λαίλαπα της οικονομικής κρίσης του 2008 ενώ το μέρισμα που διανέμεται τα τελευταία τρία χρόνια για εκλογικές σκοπιμότητες εντυπωσιασμού διαχειρίζεται απλά τη φτώχεια χωρίς κανένα αποτέλεσμα.

Ο Πωλ Κρούγκμαν σε παλαιότερο άρθρο του στους New York Times με τίτλο «Γιατί η κρίση του 2008 δεν οδήγησε στο 1930» απέδωσε την αντοχή της αμερικανικής κοινωνίας στο μέγεθος του αμερικανικού δημόσιου τομέα που ήταν πολλαπλάσιος έναντι του 1930 και ιδιαίτερα στις κοινωνικές δαπάνες που ήσαν πολύ μεγαλύτερες ως ποσοστό του ΑΕΠ. Αλλά και ο Ντάνι Ρόντρικ απαντώντας στο ίδιο ερώτημα ισχυρίστηκε ότι «στις δεκαετίες που μεσολάβησαν, οι σύγχρονες βιομηχανικές κοινωνίες δημιούργησαν ένα εκτεταμένο πλέγμα θεσμών κοινωνικής προστασίας – επιδόματα ανεργίας, προγράμματα μετεκπαίδευσης και άλλες παρεμβάσεις στις αγορές εργασίας, ασφάλεια υγείας, οικογενειακή υποστήριξη».

Όμως με αυτή τη λογική θα ανακόψουν οι ελληνικές κυβερνήσεις τη ροή ανέργων προς το εξωτερικό; Ή με τις δικαστικές αποφάσεις για την αποκατάσταση των συντάξεων και των μισθών στα επίπεδα του 2012, στα επίπεδα δηλαδή που δημιούργησαν τα πολλαπλά δάνεια που οδήγησαν τη χώρα στα σημερινά αδιέξοδα, δικαιώνοντας το παρελθόν;

Πώς θα επιτευχθεί αυτό χωρίς ανάπτυξη, ανάπτυξη όχι μόνο στην αύξηση των οικονομικών δεικτών αλλά στη χειροπιαστή πραγματικότητα; Η σημερινή κυβέρνηση που αρέσκεται να προβάλλεται ως αριστερή δεν έχει αντιληφθεί ότι χωρίς ανάπτυξη δεν μπορεί να οικοδομηθεί μια καλύτερη σοσιαλιστική κοινωνία; Δεν έχουν διαβάσει τους κλασσικούς; Στην πλάνη της συνέβαλε τα μέγιστα η παρερμηνεία του μαρξισμού  που ταυτίστηκε με τον κρατισμό και τα δικαιώματα σε μια κοινωνία σε κατάσταση ακινησίας. Όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά.

Ο Marx θαύμαζε την αστική τάξη λόγω της επαναστατικοποίησης  των μέσων παραγωγής που είχαν εκτοξεύσει την παραγωγή. Έγραφε μαζί με τον Έγκελς στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο: «Η αστική τάξη δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς να επαναστατικοποεί  αδιάκοπα τα μέσα της παραγωγής, δηλαδή τις σχέσεις της παραγωγής και μαζί τους τις συνολικές σχέσεις της κοινωνίας… Η συνεχής επαναστατικοποίηση της παραγωγής, ο αδιάκοπος κλονισμός όλων των κοινωνικών καταστάσεων, η αιώνια αβεβαιότητα και κίνηση διακρίνουν την αστική εποχή από όλες τις προηγούμενες…. Κάθε τι το κλειστό και στάσιμο εξατμίζεται, κάθε τι το ιερό βεβηλώνεται».

Γιαυτό ο Μαρξ θεωρούσε ως προϋπόθεση του σοσιαλισμού την αστικοδημοκρατική επανάσταση που έπρεπε να προηγηθεί. Για να δημιουργηθεί ανάπτυξη. Γι αυτό εξάλλου προσδοκούσε τον σοσιαλισμό αρχικά στις αναπτυγμένες βιομηχανικά δυτικές κοινωνίες της εποχής του. Διότι η διαφορά των δύο συστημάτων, καπιταλισμού και σοσιαλισμού, έγκειται στην ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής και στον τρόπο διανομής της υπεραξίας της παραγωγής και όχι στον βαθμό ανάπτυξης που είναι το ίδιο αναγκαία και στα δύο συστήματα.

Αν δεν παράγεις, τότε τι θα διανείμεις; Πώς θα φέρεις τα παιδιά μας πίσω στην πατρίδα; Θα τρέχεις να επαιτείς στις Βρυξέλλες και στο Βερολίνο και μετά θα μοιράζεις κοινωνικό μέρισμα; Μέχρι πότε;