Βελτίωση της υλοποίησης και εφαρμογής του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Ο Νίκος Χρυσόγελος εισηγητής εκ μέρους των Πράσινων στην Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης

«Η αύξηση της συχνότητας και της έντασης των ακραίων καιρικών φαινομένων λόγω της κλιματικής αλλαγής καθιστά αναγκαία την ουσιαστική ενεργοποίηση και υιοθέτηση του νέου Κανονισμού του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΤΑΕΕ), δεδομένων των σημαντικών επιπτώσεων των φυσικών καταστροφών για τις περιφέρειες. Σημαντική διάσταση του θέματος, που αντίστοιχα ως εισηγητής εκ μέρους των Πράσινων είχα τονίσει στη σχετική έκθεση στην Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων, είναι ότι θα πρέπει να προβλέπεται η αποτροπή επανάληψης των ίδιων φαινομένων. Χρειάζεται, δηλαδή, στο σχέδιο για την αποκατάσταση των ζημιών να συμπεριλαμβάνεται και μία έκθεση συμπερασμάτων για τους παράγοντες που συνέβαλαν στην καταστροφή ή την  μεγέθυναν , ώστε οι παρεμβάσεις που θα πραγματοποιηθούν να αποτρέψουν την επανάληψη», δήλωσε ο Νίκος Χρυσόγελος,  ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων, Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Περιφερειακής Ανάπτυξης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και εισηγητής εκ μέρους των Πράσινων αναφορικά με την έκθεση για την τροποποίηση του κανονισμού για το ΤΑΕΕ, κατά τη σχετική συζήτηση στην Επιτροπή στις 28 Νοεμβρίου 2013.

«Τα θέματα ξηρασίας και πλημμύρων θα πρέπει να ενταχθούν στους στόχους του ταμείου, ενώ τα έργα αποκατάστασης που ενισχύονται από το Ταμείο θα πρέπει να συμβάλλουν στη βιωσιμότητα και να ενσωματώνουν την αρχή της “προσέγγισης του οικοσυστήματος”, με στόχο την αποφυγή επανάληψης λαθών στο σχεδιασμό έργων και  άστοχης χρηματοδότησης πολιτικών. Οι ενισχύσεις από το Ταμείο Αλληλεγγύης θα πρέπει να συνδυάζονται, στο πλαίσιο ενός ολοκληρωμένου και συνεκτικού σχεδίου αποκατάστασης,  με παρεμβάσεις που μπορούν να γίνουν, με την στήριξη των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών κι Επενδυτικών Ταμείων, για να αρθούν πιθανοί ανθρωπογενείς παράγοντες που οδηγούν στην επανάληψη των καταστροφών ή την ένταση των συνεπειών», επισήμανε ο Νίκος Χρυσόγελος.  Σε πολλές περιπτώσεις βλέπουμε να επαναλαμβάνονται καταστροφές που οφείλονται σε κακή κατασκευή έργων, σε μπαζώματα ρεμάτων, και γενικότερα στην απουσία στρατηγικής για την πρόληψη φυσικών καταστροφών, όπως επιβεβαιώνει η εμπειρία και από τις πρόσφατες καταστροφές στην Ρόδο αλλά και σε άλλες περιοχές. 

«Επιπλέον, αναγκαία θεωρείται η συγκρότηση δικτύου ειδικών και η δημιουργία βάσης δεδομένων με τις εμπειρίες από διάφορα περιστατικά φυσικών καταστροφών, που θα βοηθούν τις περιφέρειες να υποβάλουν φακέλους, ιδιαίτερα αυτές που δεν έχουν κατάλληλη τεχνογνωσία και στελέχωση, και που συνήθως είναι αυτές που πλήττονται από τις καταστροφές. Στην ίδια κατεύθυνση, χρειάζεται απλοποίηση των διοικητικών / γραφειοκρατικών διαδικασιών, ανταλλαγή εμπειριών και βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών, αλλά και των τοπικών και περιφερειακών αρχών, ώστε τα σχέδια που  υποβάλλονται να μην απορρίπτονται λόγω ανεπάρκειας», προσέθεσε ο Νίκος Χρυσόγελος. 

Το ΤΑΕΕ δημιουργήθηκε για την αντιμετώπιση μεγάλων φυσικών καταστροφών και την εκδήλωση της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης στις πληγείσες περιοχές της Ευρώπης, μετά τις σοβαρές πλημμύρες που έπληξαν την Κεντρική Ευρώπη το καλοκαίρι του 2002. Έως το Νοέμβριο του 2013, έχει χρησιμοποιηθεί σε 56 περιπτώσεις για την αντιμετώπιση καταστροφών και έχει παράσχει βοήθεια ύψους 3.5 δισ. ευρώ σε 23 ευρωπαϊκές χώρες. Η διακύμανση των ενισχύσεων ήταν 100-800.000.000 ευρώ ετησίως. 

Ο ισχύων Κανονισμός θεσπίζει τους κανόνες και τις αρχές που αφορούν στην ενίσχυση από το ΤΑΕΕ. Ορίζει ιδίως τις προϋποθέσεις υποβολής αίτησης στο Ταμείο, καθώς και τη διαδικασία που ακολουθείται. Ο κανονισμός καθορίζει, επίσης, τους κανόνες για τις ενισχύσεις  που χορηγεί το ΤΑΕΕ. Εκτιμάται ότι η ικανότητα αντίδρασης και η αποτελεσματική αξιοποίηση του δεν είναι επαρκείς και ορισμένα κριτήρια ενεργοποίησής του είναι υπερβολικά πολύπλοκα και δημιουργούσαν σύγχυση για το ποιες παρεμβάσεις είναι επιλέξιμες και ποιες όχι, πότε μια περιφέρεια δικαιούται να υποβάλει αίτηση για ενίσχυση από το Ταμείο Αλληλεγγύης κα.

Κύριος στόχος της πρότασης, που αποτελεί αντικείμενο της έκθεσης της Επιτροπής Περιφερειακής Ανάπτυξης του Ευρωκοινοβουλίου, αναφορικά με την τροποποίηση του ισχύοντος Κανονισμού για το ΤΑΕΕ είναι η βελτίωση της λειτουργίας του υπάρχοντος μηχανισμού, καθιστώντας τον ταχύτερο και ευκρινέστερο για τους πολίτες και απλούστερο κατά τη χρήση του. 

Η πρόταση για τον νέο Κανονισμό προτείνει την προκαταβολή ποσού 10% του συνολικού επιλέξιμου κόστους, με μέγιστο όριο ενίσχυσης τα 30.000.000 Ευρώ. Αποσαφηνίζεται ότι μια περιφέρεια για να δικαιούται την ενίσχυση του Ταμείου Αλληλεγγύης, το κόστος της καταστροφής που έχει υποστεί θα πρέπει να ξεπερνάει το 1,5% (πρόταση της Κομισιόν) ή του 1% (πρόταση της εισηγητικής έκθεσης του Ευρωκοινοβουλίου) του Α.Π.Ε της. Θα προβλέπεται ότι ποσό μέχρι 2% του Ταμείου θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τεχνική συνδρομή, όχι διοικητική υποστήριξη, ιδιαίτερα εκεί που οι περιφέρειες δεν διαθέτουν επαρκή οργάνωση,   για να μπορούν να κάνουν την σχετική προεργασία που απαιτείται (πχ σχέδια, μελέτες κα).

Χρήσιμη κρίνεται, επίσης, η επέκταση της προθεσμίας υποβολής της αίτησης για στήριξη από το Ταμείο, καθώς και η αύξηση από ένα σε ενάμιση χρόνο του περιθωρίου ολοκλήρωσης των έργων, με δεδομένη την καθυστέρηση που υπάρχει συχνά στην προκήρυξη των έργων και την υλοποίησή τους σε διάφορες περιφέρειες.