Το Ευρωκοινοβούλιο αποτυγχάνει να υποστηρίξει τη σταδιακή κατάργηση της καταστροφικής αλιείας με τράτες μεγάλου βάθους

Ένα από τα βασικά θέματα της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τον Δεκέμβριο ήταν η συζήτηση της έκθεσης για την αλιεία ανοιχτής θάλασσας στο Βόρειο Ατλαντικό. Το Ευρωκοινοβούλιο ψήφισε στις 10/12/2013 για τους νέους κανόνες της ΕΕ που θα διέπουν την αλιεία βαθέων υδάτων. Οι Πράσινοι εξέφρασαν τη λύπη τους για την αποτυχία να ψηφιστούν προτάσεις για την σταδιακή κατάργηση της καταστροφικής αλιείας με τράτες που αλιεύουν με καταστροφικό τρόπο σε πολύ μεγάλα βάθη που ξεπερνούν και τα 600 μέτρα. 

Η τροπολογία των Πράσινων σχετικά με τη σταδιακή κατάργηση της αλιείας με τράτα και απλάδια δίχτυα μεγάλου βάθους συγκέντρωσε 326 υπέρ και 342 ψήφους κατά, παρά τη μεγάλη κινητοποίηση πολλών φορέων και πολιτών. Μόνο στην Γαλλία υπέγραψαν 700.000 πολίτες την σχετική πρόταση. Σχολιάζοντας το αποτέλεσμα μετά την ψηφοφορία, ο Νίκος Χρυσόγελος, ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων, δήλωσε:

"Η σημερινή ψηφοφορία επί των κανόνων της ΕΕ για την αλιεία σε μεγάλα βάθη επισκιάστηκε πλήρως από την αποτυχία των ευρωβουλευτών να δεσμεύσουν για την σταδιακή κατάργηση των καταστροφικών μεθόδων αλιείας σε μεγάλα βάθη. Η καταστροφή που προκαλείται από αυτές τις αλιευτικές πρακτικές σε ευαίσθητα περιβάλλοντα - όπως οι θαλάσσιοι πυθμένες και οι ύφαλοι σε μεγάλα βάθη - καθώς και σε απειλούμενα είδη έχει τεκμηριωθεί εξαντλητικά. Σε αντίθεση με τα ανυπόστατα επιχειρήματα κατά της σταδιακής απαγόρευσης, που χρησιμοποιούνται από ένα δυνατό αλλά μη αντιπροσωπευτικό λόμπι, οι προτάσεις αυτές θα επηρεάσουν μόνο μια χούφτα σκαφών της ΕΕ, αλλά θα έχουν τεράστια οφέλη για το περιβάλλον. Η υπεραλίευση και η μείωση των ιχθυαποθεμάτων έχει ωθήσει τους αλιείς σε όλο και βαθύτερα νερά. Όπως υπογράμμισε ο ΟΗΕ, αυτά τα περιβάλλοντα βαθέων υδάτων είναι ευαίσθητα οικοσυστήματα, με μοναδική βιοποικιλότητα και πιο αργούς κύκλους ζωής. Υπάρχουν είδη που χρειάζονται μέχρι και 30 χρόνια μέχρι να φτάσουν σε ηλικία αναπαραγωγής. Οι προτεινόμενοι νέοι κανόνες αποσκοπούν στην προστασία των ειδών βαθέων υδάτων, με βιώσιμες/αειφορικές ποσοστώσεις και των σχέδια διαχείρισης. Ωστόσο, αυτοί υπονομεύονται από την αποτυχία του ευρωκοινοβουλίου να υποστηρίξει την σταδιακή κατάργηση των καταστροφικών μεθόδων αλιείας."

Τα βιολογικά χαρακτηριστικά των ιχθυαποθεμάτων ανοιχτής θάλασσας (βαθέων υδάτων) και οι ιδιαιτερότητες των βενθοπελαγικών οικοσυστημάτων, τα καθιστούν ιδιαίτερα ευαίσθητα σε ανθρώπινες δραστηριότητες. Δεδομένου ότι το περιβάλλον στο οποίο ζουν αυτά τα είδη είναι πολύ κρύο και χωρίς φως, η ανάπτυξή τους είναι πολύ αργή και φτάνουν σε σεξουαλική ωριμότητα μόνο μετά από αρκετές δεκαετίες. Το αποτέλεσμα είναι ότι αυτά τα είδη αναπαράγονται πάρα πολύ αργά και είναι πολύ ευάλωτα στην υπεραλίευση. Η επιστημονική κοινότητα δεν έχει προλάβει ακόμη να μελετήσει καλά τα περισσότερα από αυτά, αλλά οι ενδείξεις υπερεκμετάλλευσης είναι ήδη εμφανείς, όπως φαίνεται και από τις κατευθύνσεις που έχει εκδώσει το Διεθνές Συμβούλιο για την Έρευνα των Θαλασσών.

Οι απειλές που αντιμετωπίζουν τα ιχθυαποθέματα βαθέων υδάτων, καθώς και η ευπάθεια των οικοσυστημάτων βαθέων υδάτων έχει αναγνωριστεί τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών και τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας, όσο και σε περιφερειακό επίπεδο (π.χ. Επιτροπή Αλιείας του Βορειοανατολικού Ατλαντικού, NEAFC). Περί τις 100 εργασίες που έχουν δημοσιευτεί σε κορυφαία επιστημονικά περιοδικά παραθέτουν πληθώρα στοιχείων που αποδεικνύουν ότι οι τράτες βυθού προκαλούν σοβαρές επιπτώσεις στα εύθραυστα οικοσυστήματα των βυθών. Δεν έχει υπάρξει ούτε μια επιστημονική δημοσίευση που να παρουσιάζει στοιχεία για το αντίθετο.

Ο κύριος λόγος για τον οποίο οι συγκεκριμένες τράτες εκμεταλλεύονται τα βαθιά ύδατα είναι ότι η υπόλοιπη θάλασσα έχει αδειάσει από ψάρια. Ωστόσο, στη νέα Κοινή Αλιευτική Πολιτική, η οποία είναι έτοιμη για να ψηφιστεί την ίδια μέρα με την έκθεση για την αλιεία ανοιχτής θάλασσας, υπάρχει ένας δεσμευτικός στόχος για την αποκατάσταση των ιχθυαποθεμάτων. Έτσι, θα υπάρχουν περισσότερα ψάρια στη θάλασσα και λιγότεροι λόγοι να κυνηγούν οι συγκεκριμένες τράτες τα είδη της βαθιάς θάλασσας.

Τον Ιούλιο του 2012, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε μια νέα δέσμη μέτρων για την αναθεώρηση του αρχικού κανονισμού για τα ιχθυαποθέματα βαθέων υδάτων. Θεωρεί ότι τα είδη βαθέων υδάτων πρέπει να ορίζονται επίσημα σε ένα κατάλογο. Πρότεινε, επίσης, ότι τα σκάφη που αλιεύουν αυτά τα είδη με τράτες ή απλάδια δίχτυα (και τα δύο μπορούν να βλάψουν το βυθό της θάλασσας, τα κοράλλια και τα σφουγγάρια) θα καταργηθούν σταδιακά μετά από δύο χρόνια. Άλλα σκάφη που αλιεύουν αυτά τα είδη ως παρεμπίπτοντα αλιεύματα μπορεί να τους επιτραπεί να συνεχίσουν να αλιεύουν, αλλά υπόκεινται σε αυστηρότερους ελέγχους και υποχρεωτικές αναφορές.

Με άλλα λόγια, η απαγόρευση των καταστροφικών μεθόδων αλιείας βαθέων υδάτων  με μηχανότρατες δεν σημαίνει απαγόρευση της αλίευσης των ιχθύων βαθέων υδάτων. Θα ήταν μόνο μια απαγόρευση των πιο καταστρεπτικών αλιευτικών πρακτικών.

Ωστόσο, για την αποδόμηση αυτής της προοδευτικής πρότασης, η αλιευτική βιομηχανία παραποίησε τον αριθμό των αλιέων που θα επηρεαστούν τελικά από αυτές τις τροποποιήσεις στον Κανονισμό. Τα υπερβολικά στοιχεία που παρέθεσε η αλιευτική βιομηχανία κατόρθωσαν να προκαλέσουν ανησυχία στους περισσότερους ευρωβουλευτές σχετικά με τον αντίκτυπο της πρότασης της Κομισιόν στους τοπικούς στόλους. Ισχυρίστηκαν ότι εκατοντάδες σκάφη θα τεθούν εκτός εργασίας από πολλά Κράτη Μέλη. Ωστόσο στην Ευρώπη, το πολύ μερικές δεκάδες μηχανότρατες θα επηρεαστούν σοβαρά, κυρίως Γαλλικών και Ισπανικών συμφερόντων (στην Ελλάδα λιγότερο του 1% του στόλου αφορά υπερπόντιες μηχανότρατες). Έχει υπολογιστεί ότι από όλα τα αλιευτικά εργαλεία, οι βυθότρατες εμπλέκουν λίγους σχετικά εργαζόμενους ανά τόνο αλιευμάτων. Αντίθετα, η αλιεία για παράδειγμα, με παραγάδια, η οποία θεωρείται και λιγότερο καταστροφική για τη θαλάσσια ζωή, εμπλέκει έως και εξαπλάσιες θέσεις εργασίας.

Ως αποτέλεσμα αυτής της πίεσης από την αλιευτική βιομηχανία, ενώ η αρχική έκθεση που παρουσιάστηκε στην Επιτροπή Αλιείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ήταν πλήρως υποστηρικτική της προσέγγισης της Κομισιόν, η έκθεση όπως ψηφίστηκε τελικά απέσυρε την πρόταση της Κομισιόν για σταδιακή κατάργηση της στοχευμένης αλιείας για είδη βαθέων υδάτων, χρησιμοποιώντας καταστροφικά μέσα.

Κυρίως λόγω της απόσυρσης της απαγόρευσης, η Ομάδα των Πρασίνων στο Ευρωκοινοβούλιο απείχε από την ψηφοφορία στην Επιτροπή Αλιείας. Για την ψηφοφορία στην Ολομέλεια του Δεκεμβρίου οι Πράσινοι ευρωβουλευτές καταθέσαμε μια τροπολογία που επανέφερε την απαγόρευση της αλιείας με βυθότρατες και απλάδια δίχτυα, προσθέτοντας επίσης ένα όριο βάθους - αυτοί οι τύποι αλιείας θα πρέπει να απαγορεύονται κάτω από τα 600 μέτρα. Οι ευρωβουλευτές των Πρασίνων δεν θα κάνουν πίσω σε αυτό το κρίσιμο σημείο.

Περισσότερες πληροφορίες:

Η μηχανότρατα είναι σκάφος που ψαρεύει σέρνοντας δίχτυα στη θάλασσα. Οι μηχανότρατες διακρίνονται σε πελαγικές και τράτες βυθού, ανάλογα με το βάθος που σέρνουν τα δίχτυα τους. Το ψάρεμα με μηχανότρατα δε θεωρείται επιλεκτικό, ενώ ειδικά η χρήση της τράτας βυθού καταστρέφει το βυθό της θάλασσας. Το θαλάσσιο οικοσύστημα έχει υποστεί σοβαρές βλάβες, από τα συρόμενα εργαλεία (βυθότρατες) που καταστρέφουν τη χλωρίδα του βυθού (πχ λιβάδια Ποσειδωνίας), στερώντας την τροφή από πλήθος θαλάσσιων ειδών και περιορίζοντας και υποβαθμίζοντας σημαντικά τις περιοχές αναπαραγωγής τους. Οι επιστήμονες υπολογίζουν, ότι το 50% των οικοσυστημάτων του βυθού της Μεσογείου θεωρούνται κατεστραμμένα εξαιτίας των συρόμενων εργαλείων, ενώ από ό,τι έχει απομείνει, κάθε χρόνο χάνεται το 2-5%.

Με τη βιώσιμη αλιεία προάγεται η χρήση επιλεκτικών και βιώσιμων αλιευτικών εργαλείων και ρυθμίζεται η ποσότητα των ψαριών που αλιεύονται, το είδος και τα μεγέθη τους και καθορίζονται τα αλιευτικά πεδία. Έτσι, καλύπτονται οι ανάγκες του παρόντος, χωρίς να απειλείται η δυνατότητα των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες σε ψάρια και θαλασσινά και χωρίς να απειλείται το θαλάσσιο οικοσύστημα με κατάρρευση.

Υπεραλίευση, είναι η αλίευση περισσότερων ψαριών από όσα μπορούν να αναπαραχθούν με φυσικούς τρόπους. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO):

• το 25% όλων των αλιευτικών αποθεμάτων, που έχουν καταγραφεί παγκοσμίως, είναι υπεραλιευμένα ή εξαντλημένα,

• το 50% των αλιευτικών αποθεμάτων, που έχουν καταγραφεί παγκοσμίως, αλιεύεται με εντατικούς ρυθμούς, αφήνοντας ένα μικρό περιθώριο ανάκαμψης τους,

• το 90% των μεγάλων ψαριών των ωκεανών έχουν ήδη αλιευθεί,

• αν συνεχίσουμε να ψαρεύουμε με τους ίδιους ρυθμούς, μέχρι το 2050 θα έχουν καταρρεύσει όλα τα θαλάσσια είδη που αλιεύονται σήμερα (ως κατάρρευση ορίζεται η μείωση του πληθυσμού ενός είδους κατά 90%).

Πάνω από το 54% των ιχθυοαποθεμάτων της Μεσογείου, ποσοστό το οποίο προκύπτει από το δείγμα επιστημονικών μελετών, υπεραλιεύονται. Για την αντιμετώπιση αυτής της προβληματικής κατάστασης η Ε.Ε. υιοθέτησε ήδη από το 2006 το «Μεσογειακό Κανονισμό» (Μ.Κ), για στη βελτίωση της διαχείρισης της αλιείας. Στόχοι του: η αειφόρος αλιεία, η προστασία του ευαίσθητου θαλάσσιου περιβάλλοντος και η επαναφορά των αλιευτικών αποθεμάτων σε υγιή επίπεδα. Ο Μ.Κ εφαρμόζεται στα κράτη μέλη της Ε.Ε. γύρω από τη Μεσόγειο. Για να δοθεί στα Κράτη Μέλη το απαραίτητο χρονικό περιθώριο να προετοιμαστούν για ορισμένες διατάξεις του συμφωνήθηκε μάλιστα μια μακρά μεταβατική περίοδος 3 ετών. Από την 1η Ιουνίου 2010 ο κανονισμός βρίσκεται σε πλήρη ισχύ και η εφαρμογή του είναι υποχρεωτική. Ωστόσο, κάποια από τα Κράτη Μέλη, μέχρι στιγμής έχουν σε μεγάλο βαθμό αποτύχει να λάβουν όλα τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσουν την πλήρη εφαρμογή του Μ.Κ.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις καταστροφικές συνέπειες της αλιείας ανοιχτής θάλασσας με βυθότρατες δείτε ένα ενδιαφέρον γραφικό: http://www.penelope-jolicoeur.com/2013/11/take-5-minutes-and-sign-this.html

Στηρίξτε και υπογράψτε τη σχετική έκκληση για απαγόρευση της χρήσης βυθοτρατών: http://petition.bloomassociation.org/stop-the-destruction-of-deep-sea/

Δείτε εδώ ένα πολύ ενδιαφέρον βίντεο animation για την υπεραλίευση: https://www.youtube.com/watch?v=F6nwZUkBeas